Czym jest insulinooporność i na co należy zwrócić uwagę podczas postu?
Opublikowano: 25.02.2025 - 18:48
„Insulinooporność” to termin często pojawiający się w prasie i mediach społecznościowych w ostatnich latach.
Na ten temat napisano już wiele książek, udostępniono filmy z sugestiami dotyczącymi ćwiczeń i diet, które mają pomóc w zapobieganiu tej chorobie lub jej kontrolowaniu.
Insulinooporność może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak cukrzyca typu 2.
Jak to się dzieje? Jakie są objawy? Czy można to leczyć? Czy post może pomóc kontrolować insulinooporność?
Insulina produkowana przez trzustkę jest jednym z najważniejszych hormonów w naszym organizmie.
Jego zadaniem jest utrzymywanie pod kontrolą poziomu cukru (glukozy) we krwi.
Dzieje się tak poprzez magazynowanie glukozy, którą nasz organizm wykorzystuje jako źródło energii.
Wiele problemów zdrowotnych może wystąpić, jeśli trzustka produkuje zbyt mało insuliny lub jeśli organizm nie potrafi jej prawidłowo magazynować.
Insulina działa w następujący sposób:
- Organizm przetwarza spożyty pokarm na glukozę, która jest uważana za główne źródło energii.
- Glukoza dostaje się do krwiobiegu, a do trzustki zostaje wysłany sygnał nakazujący uwolnienie insuliny.
- Insulina pomaga glukozie z krwi przedostać się do mięśni, tłuszczu i komórek wątroby, gdzie może zostać wykorzystana jako źródło energii lub zmagazynowana do późniejszego wykorzystania.
- Kiedy glukoza dostaje się do komórek i poziom glukozy we krwi spada, trzustka przestaje produkować insulinę.
Insulinooporność to złożony proces, który występuje, gdy komórki w mięśniach, tkance tłuszczowej i wątrobie nie reagują na insulinę tak, jak powinny.
Uniemożliwia to komórkom skuteczne wykorzystanie i magazynowanie glukozy we krwi.
Trzustka produkuje więc więcej insuliny, aby zniwelować wysoki poziom glukozy we krwi.
Stan ten nazywa się hiperinsulinemią.
Dopóki trzustka jest w stanie produkować wystarczającą ilość insuliny, aby zrekompensować słabą reakcję komórek, poziom cukru we krwi w organizmie pozostaje na zdrowym poziomie.
Jednak w miarę jak wzrasta insulinooporność komórek, wzrasta również poziom glukozy we krwi.
Z czasem może to prowadzić do cukrzycy typu 2 i innych chorób.
Jak twierdzi Franklin Joseph, endokrynolog, diabetolog i specjalista chorób wewnętrznych, który jest lekarzem konsultantem w brytyjskiej służbie zdrowia i prowadzi własną klinikę odchudzającą, insulinooporność to „złożona choroba, na którą wpływa kombinacja czynników genetycznych, stylu życia i środowiskowych”.
Przyczyny insulinooporności są różne u różnych osób.
Według Josepha, przyczynami prowadzącymi do wystąpienia insulinooporności są:
- Otyłość : Nadmiar tłuszczu w organizmie, zwłaszcza tłuszczu brzusznego, który jest uważany za „zły”, jest ściśle powiązany z insulinoopornością.
- Brak aktywności fizycznej : Brak regularnych ćwiczeń fizycznych może prowadzić do insulinooporności.
- Genetyka : Niektórzy ludzie są genetycznie predysponowani do insulinooporności.
- Niewłaściwe odżywianie : Osoby, których dieta jest bogata w przetworzoną żywność, rafinowane węglowodany i cukier, mają zwiększone ryzyko wystąpienia insulinooporności. Produkty te powodują gwałtowny wzrost poziomu cukru we krwi i z czasem zwiększa się wydzielanie insuliny.
- Przewlekły stres : Hormony stresu, takie jak kortyzol, mogą zaburzyć zdolność insuliny do regulowania poziomu cukru we krwi, co prowadzi do insulinooporności.
- Zaburzenia snu : Bezsenność lub zły sen mogą mieć wpływ na wrażliwość na insulinę. Brak snu może zaburzyć poziom hormonów i spowodować insulinooporność.
- Niektóre problemy zdrowotne : Choroby takie jak zespół policystycznych jajników (PCOS), zespół Cushinga i stłuszczenie wątroby mogą zwiększać ryzyko wystąpienia insulinooporności.
- Starzenie się : Wraz z wiekiem komórki stają się mniej wrażliwe na insulinę, co może prowadzić do zwiększonej insulinooporności.
Organizacja charytatywna Diabetes UK ostrzega osoby z problemami zdrowotnymi przed postem w czasie Ramadanu.
„Bardzo ważne jest, aby osoby chorujące na cukrzycę rozważały post dopiero po konsultacji z zespołem diabetologicznym” – mówi Wasim Hanif, dyrektor Kliniki Diabetologicznej i profesor cukrzycy i endokrynologii w University Hospital Birmingham.
„Post może być niebezpieczny, jeśli masz cukrzycę, ponieważ może powodować problemy zdrowotne”.
Prof. Joseph mówi, że istnieją badania naukowe, które dowodzą, że post poprawia wrażliwość na insulinę, zwłaszcza u osób z insulinoopornością i cukrzycą typu 2.
Ponadto u niektórych osób podczas postu może wystąpić utrata wagi oraz zmiany w ilości tkanki tłuszczowej.
Zmiany te mogą wpływać na wrażliwość na insulinę i metabolizm, zwłaszcza u osób otyłych.
Prof. Według Josepha, skutki postu w czasie Ramadanu na insulinooporność i metabolizm mogą się różnić u różnych osób w zależności od „wieku, płci, istniejących problemów zdrowotnych, nawyków żywieniowych i poziomu aktywności fizycznej”.
Ekspert zauważa w tej kwestii następujące kwestie:
„Osoby poszczące w czasie Ramadanu, zwłaszcza te z cukrzycą i innymi chorobami metabolicznymi, muszą uważnie monitorować swój stan zdrowia i otrzymywać wskazówki od ekspertów w dziedzinie zdrowia, aby móc bezpiecznie pościć i zarządzać swoim stanem zdrowia w najbardziej odpowiedni sposób w tym okresie”.
Aby zmaksymalizować korzyści zdrowotne, „bardzo ważne jest, aby praktykować zdrowe nawyki żywieniowe w trakcie okresowego postu lub Ramadanu” – mówi dietetyczka z Ammanu Reem El-Abdallat.
W ostatnich latach przerywany post stał się bardzo popularny na całym świecie.
Lekarze i dietetycy mówią o jego korzyściach zdrowotnych.
Ten rodzaj postu polega na powstrzymaniu się od jedzenia przez jeden dzień w tygodniu lub dłużej.
Dr David O'Donnell, profesor endokrynologii w szpitalu uniwersyteckim Christian Medical College w Vellore, w stanie Tamil Nadu na południu Indii, powiedział: Nitin Kapoor twierdzi, że według niektórych badań naukowych przerywany post ma korzystny wpływ na zdrowie.
Kapoor ostrzega, że ten rodzaj postu nie jest odpowiedni dla każdego i że dieta stosowana w czasie postu powinna być przygotowana specjalnie dla danego pacjenta.
Profesor podkreśla również „długoterminową trwałość” każdej diety lub postu:
„Czy możesz to wytrzymać przez całe życie? Możesz chcieć stracić 15 kilogramów, ale w chwili, gdy przestaniesz stosować dietę, wróci to w gorszym stanie”.
Prof. Joseph mówi, że trwają badania nad tym rodzajem postu i że niektóre badania sugerują, iż może on pomóc przezwyciężyć wrażliwość na insulinę:
„Na przykład badanie z 2015 r. opublikowane w czasopiśmie Cell Metabolism wykazało, że post co drugi dzień poprawia wrażliwość na insulinę u osób nieotyłych, nie powodując zmiany masy ciała”.
Pierwsze objawy insulinooporności mogą być łagodne i niezauważalne.
Prof. Według Josepha objawy te obejmują wzmożone łaknienie, zmęczenie, trudności z utratą wagi, zaskórniki, zwłaszcza na szyi, pod pachami i w pachwinach, wysokie ciśnienie krwi, wysoki poziom trójglicerydów, niski poziom cholesterolu HDL i PCOS.
Zdaniem specjalisty, jeśli insulinooporność prowadzi do cukrzycy typu 2 i poważnego wzrostu poziomu glukozy we krwi, u pacjenta mogą wystąpić również inne objawy.
Do objawów tych należą częste oddawanie moczu, zwiększone pragnienie i niewyraźne widzenie.
Prof. Joseph podkreśla, że te objawy i wskaźniki „mogą się różnić w zależności od osoby i nie każda osoba z insulinoopornością będzie ich wszystkich doświadczać”:
„Te objawy mogą również wskazywać na inne problemy zdrowotne, dlatego ważne jest, aby skonsultować się z lekarzem w celu uzyskania właściwej oceny.
Wczesne wykrycie i leczenie insulinooporności ma kluczowe znaczenie dla zapobiegania powikłaniom, takim jak cukrzyca typu 2 i choroby układu krążenia”.
Prof. Według Josepha, u 70–80 procent osób cierpiących na insulinooporność ostatecznie rozwija się cukrzyca typu 2, jeśli nie podejmą leczenia lub nie będą kontrolować tej choroby.
Ekspert podkreśla, że ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2 jest szczególnie wyższe u osób należących do grup etnicznych pochodzących z Azji Południowo-Wschodniej.
Czym jest układ glikemiczny?Indeks glikemiczny to system służący do klasyfikowania produktów spożywczych na podstawie ich wpływu na poziom cukru we krwi.
Informuje, jak szybko spożywane przez nas pokarmy podnoszą poziom glukozy we krwi.
Węglowodany mają niski indeks glikemiczny, ponieważ są wchłaniane powoli.
Należą do nich niektóre warzywa, owoce, niesłodzone mleko, rośliny strączkowe, pieczywo pełnoziarniste i płatki zbożowe pełnoziarniste.
Z drugiej strony produkty takie jak cukier, słodkie potrawy i napoje, białe ziemniaki i biały ryż mają wysoki indeks glikemiczny, ponieważ szybko zwiększają poziom cukru we krwi.
Jednak sam indeks glikemiczny nie wystarczy, aby stwierdzić, czy żywność jest zdrowa, czy nie.
Na przykład, chociaż wiele rodzajów czekolady ma niski indeks glikemiczny, są one jednocześnie dość kaloryczne.
Produkty o wysokim indeksie glikemicznym nie muszą być niezdrowe. Na przykład niektóre owoce, takie jak arbuz, są korzystne dla zdrowia, mimo że mają wysoki indeks glikemiczny.
Dlatego tak ważne jest, aby dieta była zdrowa i zbilansowana.
Czy można korygować insulinooporność?Prof. „Oporność na insulinę można skorygować lub znacznie poprawić, zmieniając styl życia, a czasem stosując leki” – mówi Joseph.
Dietetyczka Reem El-Abdallat ostrzega osoby cierpiące na insulinooporność, aby uważnie monitorowały swoją dietę, unikały słodyczy i produktów skrobiowych.
Obaj eksperci podkreślają znaczenie regularnych ćwiczeń.
Prof. Józef ostrzega przed przewlekłym stresem:
„Radzenie sobie ze stresem w zdrowy sposób może być pomocne dzięki takim technikom jak medytacja, joga, ćwiczenia głębokiego oddychania i spędzanie czasu na łonie natury”.
W tym kontekście odpowiednia ilość snu również ma duże znaczenie.
Wiadomo, że leki takie jak metformina są dobre w leczeniu takich schorzeń, jak insulinooporność czy cukrzyca typu 2.
Powiązane wiadomości
Cumhuriyet
