Rockfest for Peace - Santana, Clapton en de geest van Woodstock

Hij wil de wereldvrede bevorderen. Met muziek. Meer specifiek: met een nieuw muziekfestival. En als meestergitarist Carlos Santana over muziek praat, is dat geen nuchtere functieomschrijving. Dan – interviewers weten het – klinken vreugde, geluk en passie letterlijk luid. Dan kan hij midden in een zin zelfs geen woorden meer hebben, plotseling zingend, een halve minuut lang betekenisloze lettergrepen improviserend, die hij in een waanzinnig tempo aan elkaar rijgt.

Voor de 77-jarige is muziek hét middel om mensen fysiek, mentaal en spiritueel te raken en een betere wereld te creëren, lied voor lied. De veteraan van het legendarische Woodstock Festival van 1969 gelooft hier heilig in. "We are all one" – aldus de leer van zijn goeroe, Sri Chinmoy. Santana heeft het "Love & Peace"-tijdperk waarin zijn carrière begon, nooit helemaal losgelaten. Hij wil er nu op voortbouwen met een nieuw wereldwijd festival in de geest van "Woodstock". Samen met de Britse gitaarmeester Eric Clapton. Een droom, waarvan de datum nog onbekend is.

"We beginnen in San Francisco, in Golden Gate Park, en dan in New York en Londen", zei Santana, die deze zomer met zijn "Oneness Tour" naar Europa komt, in een interview met het Spaanse dagblad "La Vanguardia" (en eerder in de "Hamburger Morgenpost").

Kijkend naar een heden dat sommige politici en historici al de "vooroorlogse periode" noemen, lijkt dit in principe een uitstekend idee. Te veel oorlogen en agressieve conflicten, te veel narcistische wereldleiders die in woord en daad allesbehalve pacifistisch overkomen. "De wereld heeft positieve vibes nodig; er is te veel negativiteit, te veel angst en boze mensen", zegt Santana in "La Vanguardia".

Waren er toen 400.000 rockfans, of zelfs een half miljoen? De Woodstock Music & Art Fair (15-17 juni 1969) was de vredesconcertreeks die voor altijd symbool zal staan ​​voor het hippietijdperk. Het was een euforisch 'tegen' – vooral tegen de Vietnamoorlog, die de Amerikaanse samenleving destijds verdeelde. Aan het einde van Woodstock scheurde Jimi Hendrix het Amerikaanse volkslied aan flarden met zijn gitaar – een middelvinger naar de gevestigde orde van die tijd.

Twee maanden later bracht de arrestatie van de familie Manson op verdenking van moord de hippiecultuur in diskrediet, en op 6 december 1969 werd het Altamont Festival van de Rolling Stones in Californië verstoord door geweld. Het "Festival for Peace" in het Shea Stadium van de New York Mets was bedoeld om 30.000 mensen te verenigen onder het logo van de vredesduif op de 25e verjaardag van de atoombom op Hiroshima (6 augustus 1970). Dertig procent van de opbrengst zou naar anti-oorlogsorganisaties gaan.

De 12 uur durende concertmarathon bood een topbezetting, variërend van Creedence Clearwater Revival tot Paul Simon en Janis Joplin (die een duet zong met Dionne Warwick). Maar er waren nog geen 20.000 mensen om "Give Peace a Chance" te zingen met presentator Peter Yarrow van Peter, Paul & Mary "zodat Nixon het kan horen!"

De Woodstock-jubileumfestivals zijn inmiddels in de vergetelheid geraakt; het waren commerciële evenementen toen rockmuziek niet langer het geluid van de tegencultuur was. Woodstock 30 – in tegenstelling tot de geest van het origineel – werd overschaduwd door gewelddadigheden, en Woodstock 50 werd volledig afgelast. Met Ravi Shankars en George Harrisons twee "Concerts for Bangladesh" in Madison Square Garden in 1971, manifesteerde rockvrede zich voor het eerst succesvol in de vorm van een benefiet, waarmee geld werd ingezameld voor vluchtelingen uit de oorlog in Bangladesh.

Het soort concert voor een goed doel was de voortzetting van het vredesfestival en bereikte zijn hoogtepunt op 13 juli 1985 met "Live Aid" in Londen en Philadelphia, een liefdadigheidsconcert voor rock- en popliefhebbers ten behoeve van de hongerende bevolking van Ethiopië. Er keken 1,9 miljard mensen naar het concert, destijds 40 procent van de wereldbevolking.

"Ik was er vooral trots op dat ik erbij was geweest", zei Santana toen hem in 2011 werd gevraagd of hij zich ooit bezwaard had gevoeld door het rockfestival der rockfestivals. "Woodstock was de geboorteplaats van een wereldwijd bewustzijn. Autoriteit, religie, politiek werden in twijfel getrokken."

Zelfs toen al geloofde hij in de mogelijkheid dat de geest van het oorspronkelijke festival zou terugkeren. "Er zijn veel jonge muzikanten en bands die zich kenmerken door een geest van mindfulness", vertelde hij aan de krant "Neue Presse" in Hannover. "Muzikanten die je het gevoel geven dat we één grote familie zijn." Qua stijl heeft Santana altijd opengestaan ​​voor alles – van jazz tot Afrikaanse ritmes tot hiphop. "Het leven is diversiteit; het zou voor mij in ieder geval saai zijn om altijd maar één ding te doen."

Terwijl Woodstock helemaal om vrede draaide, bestaan ​​er tegenwoordig andere ideeën over vrede. Voor sommige vredelievende mensen – zie de Russische agressieoorlog tegen Oekraïne – is vrede onvoorwaardelijk, zelfs als het resultaat is dat de aangevallene zich onderwerpt aan de dictaten van de agressor. Aan de andere kant zijn er voorstanders van een zogenaamde rechtvaardige vrede, die alle eisen van de agressor, in dit geval de Russische, als onrechtmatig afwijzen.

In zijn uitspraken over "boze mensen" lijkt Santana zelf ook sociale vrede te betrekken, die, vooral in de Verenigde Staten, waar de regering-Trump de democratische fundamenten ondermijnt, zo ernstig verstoord lijkt dat sommige experts zelfs fluisteren over de mogelijkheid van een nieuwe burgeroorlog. Is vrede wel verstandig waar de democratische vrijheid onder druk staat? Voorstanders van alle vrede gaan naar rockconcerten. De vraag blijft of muziek alle vormen van vrede een kans kan geven, en of aanhangers van verschillende vredesopvattingen onderling vreedzaam kunnen blijven.

Muzikanten die een pacifistische houding aannemen, maar die zelden of nooit in hun nummers weerspiegelen, kunnen nog steeds verrast worden door hun fans. Rod Stewarts vredesverklaring voor Oekraïne – met oorlogsbeelden in de video en een hartverwarmend "Fuck Putin!" – lokte boegeroep uit tijdens zijn optreden in Leipzig in juni 2024. Voor Bruce Springsteen, wiens teksten altijd maatschappijkritisch zijn geweest, is het een ander verhaal. Hij kreeg tijdens zijn Europese concerten alom applaus voor zijn uitspraken tegen de regering-Trump en de bedreiging die deze vormde voor de Amerikaanse democratie, en daarbuiten voor de hele wereld. Volgens Steven Van Zandt, gitarist van de E Street Band, heeft hij echter de helft van zijn fans in zijn thuisland verloren door zijn kritiek op Make America Great Again.

De collega met wie Santana het grote vredesrockfestival wil organiseren, is waarschijnlijk net zo legendarisch als hij: Eric Clapton (80) is een van de grote blanke voorvechters van de blues en tevens een virtuoos op de gitaar – of het nu met John Mayalls Bluesbreakers is, met Cream, het prototype van de supergroep, of solo. Hij heeft er nog steeds spijt van dat hij niet betrokken was bij de "Three Days of Love and Peace" in 1969.

Eric Clapton wordt gezien als een van de belangrijkste blues- en rockgitaristen.

Bron: IMAGO/Newscom World

Maar de muzikant trok ook herhaaldelijk de aandacht met zijn vreemde opmerkingen – bijvoorbeeld tijdens een concert in Birmingham in 1976, toen hij de extreemrechtse politieke hardliner Enoch Powell steunde en de racistische kreet "Houd Engeland wit!" uitsprak (wat mede de basis vormde van de muziekbeweging "Rock Against Racism"). En tijdens de coronapandemie sloot hij zich aan bij het koor van "gekke mensen", zoals Rolling Stone het noemde, "die belachelijke leugens en complottheorieën over Covid-vaccins verspreidden. Hij (Clapton) nam zelfs liedjes op over het onderwerp."

Maar hij ziet zichzelf hoe dan ook als een kracht ten goede. Vorig jaar vertelde Clapton, in een gesprek met YouTuber David Spuria, alias "The Real Music Observer", waarin hij eerder Roger Waters (Pink Floyd), een criticus van Israël en herhaaldelijk verdacht van antisemitisme, had verdedigd, hem "dat ik een boodschap van hoop, liefde, vrede en vrijheid breng." Dit, zei hij, is zijn verantwoordelijkheid als muzikant. Clapton heeft nog geen commentaar gegeven op het gezamenlijke vredesfestival dat Santana plant.

En nog sterker van Santana. "Je wint niet met bommen, je wint met liefde. En ik wil muziek maken zodat mensen zich herinneren dat we in staat zijn om vrede op aarde te brengen – nu, in onze tijd," zei de muzikant, die zich "sterker dan ooit" voelt.

Alles is nog vaag; er zijn nog geen data, geen lijst met artiesten, artiesten of bands. Maar volgens Santana zijn de voorbereidende gesprekken al gaande. Santana brengt niet alleen de energie en het vertrouwen, maar heeft ook uitstekende connecties. Als Santana roept, komen de sterren. Zo is het altijd al geweest.