José Cueli: Unutulmanın yaşandığı yer

L

Luis Cernuda, neo-popülarizmin değerini dolaylı olarak küçümser ve onu şiirin evrenselliğiyle kıyaslar. Estudios sobre poesía contemporánea (Çağdaş Şiir Üzerine Çalışmalar) (Madrid, 1957) adlı eserinde, Antonio Machado'nun folklorik takıntısından bahseder, Machado'nun kardeşi Manuel'i görmezden gelir ve Cádizli Federico García Lorca'nın kusurlarını vurgular; bunların arasında "modası geçmiş costumbrismo" dediği şey de vardır.

Cernuda şöyle diyor: "(García) Lorca'nın dramatik eğilimi bu kitapta kendini gösterme fırsatı buluyor ve Romancero gitano'nun temel kusurlarından biri de tam burada ortaya çıkıyor: teatralliği ve modası geçmiş yerel rengi. García Lorca'nın toprağı, insanları tanıdığına, hissettiğine, hatta sezdiğine şüphe yok; bu bilgiye, ulusal karakterin belirli zevk ve tercihlerine karşı bir güvensizlik eşlik etmemesi üzücü.

"Garcia Lorca'nın kusurlarının memleketindekilerle aynı olduğu doğru; belki de bunlara karşı kendini koruması iki kat daha zordu. Bunu söylerken, Garcia Lorca'nın erdemini kusur olarak adlandıran genel kanıya karşı çıktığımı biliyorum: deneyim bize bu genel kanının nasıl oluştuğunu, nelerden oluştuğunu öğretti ve buna saygı duyulmuyor."

Burada Luis Cernuda'nın evrenselliği García Lorca'nın popüler şiiriyle karşı karşıya geliyor.

Evrensel bir şair olan Luis Cernuda, aynı zamanda marjinalliğin şairidir; belki de gerçek şiir tam da bu marjinlerde, bu marjinlerden doğabilir. Marjinallik yalnızca eşcinselliğinden ya da ardından gelen sürgününden dolayı değil, şiirinde sezdiğimiz şiirsel özün kendisinden kaynaklanır: Hepimizin içinde yaşayan çığlığı, o ilk çaresizliği derinleştirir.

İşte bu yüzden “Ten Gibi” şiirinde şöyle yazar: “... derinlerde dip yoktur / hiçbir şey yoktur, sadece bir çığlık, bir çığlık, başka bir arzu.”

Luis Cernuda, Şairin Değişimi adlı muhteşem denemesinde, Havanın Profili'nde ilk aşamalarda Mallarmé, Valéry ve Garcilaso'nun, daha sonra da sürrealizmin üslup etkisinin açıkça görüldüğünü vurgular. Unutulmanın Yeri adlı kitap, Cernuda'nın çalışmalarında radikal bir değişimi işaret eder.

Bu bağlamda García Ponce şöyle der: "Cernuda, bu kitaptan itibaren şiir biçimini, konuşma diline yakın, dizeyi belirleyen bir sözdizimine uyan, aynı zamanda onu parçalayan ve Donde habite el olvido'nun yazıldığı biçimi terk ederek onu büyük ölçüde enjambment olasılıklarına bağımlı kılan, bir tür içsel sözel ritimde bulmaya çalışacaktır; Cernuda'nın tüm şiirsel çalışmasının, yüzeysel olarak bazen şiiri düzyazıya yaklaştırıyor gibi görünen, dizesinin gerçekte parçalanmış düzyazıdan başka bir şey olmadığını düşündürebilen o gönüllü nesircilikle nitelendirildiği söylenebilir. Ancak bu, Cernuda'nın şiirin çok yüksek bir tezahürü olarak kabul etmemiz gereken şeyi yaratmak için kendine dayattığı üsluptur."

Cernuda, yeni bir sözel ritim arayışında yalnızca kendi tarzını bulmakla kalmaz, aynı zamanda içsel yazıma bir yaklaşım, "tekrar"dan (psikanalitik anlamda) kopma olasılığını da bulur. Bu "kopuşta" boşlukla, boşlukla, eksiklikle temas kurar. Okuyucudaki bu yankı, belki de Cernuda'nın şiirinin neden varlığın en evrensel ve mahrem yanını sardığını, büyülediğini ve yakaladığını açıklar.