Kariera Fernandy Navarro doceniona na meksykańskim kolokwium filozoficznym

Eirinet Gómez

Gazeta La Jornada, czwartek, 18 września 2025, s. 2025-2025. 4

W obliczu przemocy nękającej Meksyk i toczących się wojen na całym świecie, filozofka, działaczka społeczna i pracownica socjalna Fernanda Navarro stwierdziła: „Możliwości są otwarte na wszystko, a dzięki lojalności ofiarowujesz wszystko, aby nie było wojen, aby ludzie nie zabijali się nawzajem tylko po to, by mieć. Kiedy jesteś wolny, nie musisz powtarzać tego, co ci narzucono; możesz pomagać światu”.

Navarro otrzymała uznanie i hołd od swoich kolegów za swoją karierę filozoficzną, a także za krytyczne podejście, które inspirowało pokolenia, podczas pierwszego Międzynarodowego Kolokwium Filozofii Meksykańskiej „Od ciszy do echa: Nasze Meksykańskie Filozofki”. Organizatorzy podkreślili, że jest to pierwszy raz, gdy Centrum Studiów nad Filozofią Meksykańską doceniło kobietę jako filozofkę.

Bycie z innymi

Na spotkaniu Lucía de Luna Ramírez, profesor rdzennej myśli filozoficznej na Narodowym Uniwersytecie Autonomicznym w Meksyku, ujawniła rozmowę, jaką przeprowadziła ze swoim mentorem na początku sierpnia. Rozmawiali na różne tematy: miłość, przemoc, komunikacja i znaczenie wiedzy.

„Zrozumienie siebie nawzajem to sposób na to, by się objąć, być ze sobą, kochać się. Trzeba umieć słuchać; to nie to samo, co słyszeć; to znaczy, że trzeba zwracać większą uwagę, by spróbować zrozumieć to, co nam powiedziano.

„Słuchanie jest jak bicie serca; jest głębsze, nie jest hałasem. Musimy milczeć, bo nie rodzimy się z wiedzą. Musimy słuchać nie tylko uszami, ale z pokorą, aby usłyszeć, co znaczą słowa” – wspominał nauczyciel.

W rozmowie z De Luną Ramírez filozofka poruszyła również kwestię oceny wiedzy: „Musisz przyjrzeć się temu, co dobrego i pozytywnego przyniosła ci twoja nauka, zadać sobie pytanie, dlaczego, po co i komu przynosi korzyści. Musisz być innowacyjny i upewnić się, że wiedza jest przydatna dla czegoś i dla kogoś”.

Navarro studiowała na UNAM i była latynoamerykańską tłumaczką Międzynarodowego Trybunału Sumienia Ludzkości. Przez całe życie spotykała Leóna Felipe, Bertranda Russella, Louisa Althussera i José Revueltasa, którzy wszyscy ożywiali jej myślenie.

W 2006 roku dołączyła do Luisa Villoro, który był jej nauczycielem na UNAM i pozostał jej towarzyszem aż do śmierci filozofa. Navarro często powtarzała swoim studentom, że w swoim życiu była wieloma Fernandami, ale być może jej rozważania na temat międzykulturowości i zapatyzmu są jedną z jej najbardziej charakterystycznych cech.

„Doświadczyłem przełomu jako Meksykanin i jako filozof, dzięki zetknięciu z meksykańskimi myślicielami. Moje myślenie filozoficzne wzbogaciło się, gdy podkreśliłem wagę uznania istnienia innych naszych kultur, które zostały zmarginalizowane, zdewaluowane i zapomniane w historii, jako czegoś niejasnego i ukrytego w porównaniu ze światem zachodnim.

„Nie wystarczy uznać istnienie innych kultur; potrzebne jest zainteresowanie i chęć zbliżenia się do nich, poznania ich, zrozumienia, interakcji z nimi i między nimi. Objęcia ich” – napisał w jednym z artykułów cytowanych podczas hołdu.

W swojej prezentacji Manuel Ponce Rascón, meksykański myśliciel i analityk, powiedział, że istnieją dwa klucze do zrozumienia Fernandy Navarro: możliwość i nadzieja. „Musimy mieć nadzieję, nawet jeśli musimy czekać” – często powtarzał na swoich zajęciach. „To możliwości zawdzięczamy całą naszą lojalność” – to jeden z jego ulubionych cytatów z prac Russella.

Po otrzymaniu Nagrody Malinali od Centrum Studiów nad Filozofią Meksykańską, Navarro powiedziała, że ​​wyrażenie tego, co czuje, wymagałoby innego podejścia: „Przyjmuję to z głębokim wzruszeniem. Nasza siła tkwi w naszych sercach, w pełnej miłości więzi pełnej solidarności. Wszystkim wam składam najszczerszą wdzięczność. Dziękuję ci, życie”.

Hołd zakończył się wzruszającymi pieśniami Majów, skomponowanymi przez jego uczniów, które odzwierciedlają wkład klasy Navarro.