Tolstoj helpt bij kiespijn. Een Britse vrouw verdient een fortuin met dit advies.

Een sessie met Ella Berthoud, de Engelse koploper in haar vakgebied, kost 100 pond. Ze noemt zichzelf bibliotherapeut en publiceerde twaalf jaar geleden de bestseller "The Novel Cure" samen met Susan Elderkin. U kunt eenvoudig een afspraak maken met mevrouw Berthoud via e-mail en aanbevelingen ontvangen voor boeken die u kunnen helpen ontsnappen aan de beperkingen van het dagelijks leven, en erger nog.

In haar gids raadt de genezeres Jules Vernes "Twintigduizend Mijlen Onder Zee" aan tegen hooikoorts, vermoedelijk vanwege het lage risico op stuifmeel onder water. Voor kiespijn raadt ze Tolstojs "Anna Karenina" aan, omdat graaf Aleksej Vronski in de roman dit ook heeft. Günter Grass' "De Blikken Trommel" zou helpen tegen gevoelens van te klein zijn, en Haruki Murakami's "De Bakkerijroof" tegen vraatzucht. Identiteitsproblemen? Franz Kafka's "De Metamorfose". Aambeien? Charlotte Roches "Moerasland". Voor de Duitse boekversie, "Die Romantherapie", zijn de aanbevelingen uitgebreid met lokale marktaanbiedingen.

Of dit een grap is of een oprechte therapeutische aanpak, is moeilijk te zeggen, maar de hype is er. De BBC belichtte onlangs de mogelijkheden van bibliotherapie in een uitgebreid artikel. Het Duitse dagblad "Die Welt" publiceerde een interview met Irmgard von Richthofen, een boektherapeute die haar patiënten en cliënten passende sprookjes van de gebroeders Grimm aanbeveelt. In het geval van pesten bijvoorbeeld "De ganzenhoedster".

Heel wat Duitse klinieken gebruiken nu literatuur als ondersteunende behandelmethode. Je zou het ook een placebo kunnen noemen. Het medische tijdschrift "The Lancet" heeft hoopvolle artikelen over dit onderwerp gepubliceerd, die helaas geen robuust empirisch bewijs hebben.

Het idee van boekwelzijn past in de therapeutische maatschappij. In dit domein van doelen wandelt de flâneur door de stad met skistokken, omdat wandelen hem dan niet als een gewoon proces, maar als een methode voorkomt. Hetzelfde geldt voor bibliotherapie. Lezen is goed en doet goed.

Filosoof John Stuart Mill schrijft in zijn autobiografie dat het lezen van de gedichten van William Wordsworth hem van zijn depressie bevrijdde, maar of boeken helpen tegen aambeien blijft net zo'n open vraag als de vraag of je Franz Kafka's "Het Proces" wel moet lezen als je bang bent om naar de autoriteiten te stappen. Ella Berthoud raadt dit aan in haar boek. Anderen zouden eerder een triggerwaarschuwing afgeven.

De term 'bibliotherapie' is meer dan honderd jaar oud en vindt zijn oorsprong in een satirisch essay van de Amerikaanse publicist en politicus Samuel McChord Crothers. 'A Literary Clinic' gaat over een 'bibliopathisch instituut' waar overwerkte zakenmensen worden begeleid bij het omgaan met de kwalen van deze tijd, van depressie tot werkloosheid. McChord Crothers stelt de hypothese of boeken als medicijn kunnen werken. Tegenwoordig wijst de wetenschap dit idee met klem af.

Wereldliteratuur is geen geneesmiddelencatalogus. Uit een onderzoek van psycholoog Giulia Poerio van de Universiteit van Essex bleek dat er geen significant verschil is in menselijk welzijn tussen het lezen van fictie en non-fictie. Er bestaat ook onzekerheid over de vraag naar oorzaak en gevolg. Wel kan worden aangenomen dat mensen die redelijk gezond zijn, vaker lezen. Leven we langer als we lezen? Een formule die zelfs medisch onomstreden is, is van toepassing: wie langer leeft, leest langer.