Şehre bir gün kırmızı top gelir

Yeşer SARIYILDIZ

Sabah uyandın, her zamanki yolundan işe gideceksin. Hep gördüğün sokak levhaları, otobüs durakları, birkaç ağaç… Değişen hiçbir şey yok; o yüzden çok da bakmıyorsun etrafına, ama o da ne? Hep önünden geçip gittiğin binanın girişine kocaman, devasa, kıpkırmızı bir top sıkışmış. Kafanda deli sorular beliriyor: Ne ki bu? Kim koymuş bunu? Neye hizmet ediyor?

RedBall Project, Amerikalı sanatçı Kurt Perschke’nin dünya çapında dolaşan bir sokak sanatı projesi. Perschke, 4,5 metre çapında dev bir şişme kırmızı topu, şehirlerin beklenmedik köşelerine, dar sokak aralarına, köprü altlarına, meydanlara yerleştiriyor. İlk kez 2001’de St. Louis’te başladı ve şimdiye kadar Barcelona’dan Sydney’e, Paris’ten Liverpool’a kadar 300’den fazla noktada yer aldı. Her şehirde, her noktada yalnızca bir gün kalıyor. Her şehirde farklı bir hikâye doğuyor; çünkü top, yalnızca bir objeden ibaret değil; bulunduğu yerle, oradan geçen insanlarla, mimariyle birlikte yeniden tanımlanıyor.

Sanatçı, “RedBall insanların hayal gücünü tetikleyen bir davet” diyor. Amaç sadece görsel bir şok yaratmak değil; şehrin günlük akışını bozmak, sıradan olanı görünür kılmak. Önünden geçtiğimiz ama fark etmediğimiz köşeleri, binaları, boşlukları bir anda yeniden keşfetmemizi sağlıyor. Mimariyle konuşuyor, mekânla oyun oynuyor. Bir köprünün kemerine sıkıştırılmış bir balon gibi, gözden kaçırdığımız bir aralığı yeniden görünür kılıyor. İnsanlar duruyor, dokunuyor, fotoğraf çekiyor, koşup koşup topa doğru zıplıyor. Her şehirde farklı tepkiler var. Kimisi kahkahalarla yaklaşıyor, kimisi merakla bakıyor. O gün, şehrin kolektif hafızasında bir iz bırakıyor. UK turunda kemerler, altgeçitler, meydanlar gibi farklı bağlamlara yerleştirildi ve bambaşka sahnelerin parçası oldu.

Kültürel farklar da gözlemleniyor. Sanatçı, Avustralya’da insanların fiziksel olarak topu itip zıpladıklarını, Londra’nın banliyölerinde ise çoğunlukla sohbet ederek ve topun varlığını sindirerek verdiklerini belirtmiş.

İstanbul’da olsa nasıl olurdu diye düşünmeden edemiyorum. Biri gelip o topu keser miydi mesela? Sizin de mi aklınıza ilk bu geldi? Aslında boşa değil.

Dünya çapında ünlü sanatçı JR’ın Fatih’te yaptığı dev portreyi hatırlayın. 2015’te, “Wrinkles of the City” (Şehrin Kırışıklıkları) projesi kapsamında, Balat’ta eski bir binanın cephesine yerleştirdiği yaşlı bir kadının dev portre fotoğrafı kısa süre sonra griye boyandı. Üstelik dönemin Fatih Belediyesi ile yapılmış bir projeydi ve bir polis izinsiz olduğunu düşünerek koca sanat projesinin üzerine fırçayı vurmuştu.

Hikâyeye, oyuna, hayal gücüne sıra gelmedikçe, gri, kontrolcü bir refleks her konuda hâkim oluyor. Geri katmanların arasında kıpkırmızı topların günümüzü renklendirip şenlendirdiği, Redball’un çocukları eğlendirdiği nice haberler dilerim. O güne kadar bu kırmızı takip etmek isterseniz, projenin web sitesini (https://redballproject.com/) ziyaret edebilir, Instagram’da @redballproject hesabını takibe alabilirsiniz.