'Bir Şiirin Marangozluğu', Luis Chaves ile bir yazarlık atölyesinin kroniği

Luis Chaves , Kosta Rika'nın San José kentinde doğdu, ancak aynı zamanda biraz da porteño . Gayriresmi "tu" (tu) ve bazen de gayriresmi "vos" (vos) ile konuşuyor. Bu özellikle Buenos Aires'ten birine soru sorduğunda veya bir soruyu yanıtladığında oluyor. Bazen Rio de la Plata tezahüratı duyuluyor . Örneğin: "Cumartesi günü bu kadar erken burada olmanız beni rahatlatıyor, çünkü bunu tek başıma yapamazdım," diyor "Bir Şiirin Marangozluğu" dersine varır varmaz. Şehirdeki beş haftasının yarısını tamamlamış durumda ve bu, onu ülkeye getiren Malba 2025 Yazarlar İkametgahı'nın bir parçası olarak yer aldığı birçok etkinlikten biri.

Şair , öğretmen, hikaye anlatıcısı ve çevirmen, Nobel Edebiyat Ödülü sahibi John M. Coetzee, çok yönlü İtalyan-Meksikalı yazar Fabio Morábito, editör Gustavo Guerrero ve Malba Literatura yönetmeni María Soledad Costantini'den oluşan fahri komite tarafından bu yıl seçilen katılımcıların ilki. Önümüzdeki aylarda Şilili Alberto Fuguet, Alman Timo Berger, İspanyol Rosa Berbel ve İtalyan Veronica Raimo da onlara katılacak. Ödül? Zaman. Sanatsal ve profesyonel gelişimini genişletmek ve her şeyden önce yerel kültür sahnesinde yazmak. Ama şimdi, bu cumartesi, 15 yüz yüze atölye katılımcısını sıcaklıkla karşılıyor. Ve şakalarla.

Chaves, "Bir Şiirin Marangozluğu"ndan önce ve sonra, hem müfredat içi hem de müfredat dışı diğer etkinliklerin yanı sıra, Giacomo Puccini'nin son eseri olan Turandot'yu görmek için Teatro Colón'a gitti ; müzenin kütüphanesinde yazar ve gazeteci Mercedes Halfon tarafından kamuoyuna açık bir röportaj yapıldı; yayınevi Ampersand'ın Buenos Aires merkezinde özel olarak bu vesileyle yazılmış, yayınlanmamış bir metni okudu ; arkadaşlarıyla bir şeyler atıştırdı ; eşofmanla yürüyüşe çıktı ; şiirlerinden ve metinlerinden bir seçkiyi Kuitca 86 sergi salonunda editör Ana Wajszczuk eşliğinde eserlerle ve mekanla diyalog halinde halkla paylaştı.

Ama şimdi hala Malba kütüphanesinde, bir günlük atölyenin katılımcılarına "usta sınıfı konsepti"nden "biraz korktuğunu" itiraf ediyor. Kısa sürede bu korkuyu rahatlığı, nezaketi ve dinamizmiyle çürütüyor. Bir hafta önce, şehre şiddetli yağmur yağarken Chaves, Buenos Aires'ten en yakın arkadaşlarından biri olan Wajszczuk ile birlikteydi ve belki de düzenledikleri şiir okuma etkinliğine kimsenin gelmeyeceğini düşünüyordu. Yanılmıştı da, çünkü kalabalıktı.

Los Amigos de lo ajeno (Başkalarının Şeylerinin Arkadaşları), arkadaşların 1998 ile 2004 yılları arasında çıkardıkları bir dergiydi. 11 sayı boyunca Gabriela Bejerman, Fabián Casas, Laura Wittner, Washington Cucurto, Daniel Durand ve Santiago Llach gibi birçok yeni şairi yayınladılar. Yirmi yıl sonra onları eski ve yeni şiirlerini okumak üzere Naesqui kitabevine davet ettiler . "Önceki gibi güzeldi," diyecekti daha sonra. Ama şimdi hala Malba kütüphanesinde ve çoktan derse dalmış durumda, dersi coşku ve sakinlikle, konuya dair muazzam bilgiyle ve samimi bir tevazu ile koordine ediyor ve yönetiyor.

Chaves'in çalışmaları şiir, kurgu ve kronikleri içerir. Her türde ve formatta her zaman gündelik, görünüşte minimal temalara odaklanır ve bunlara yalın, yapay olmayan bir yazım tarzıyla saldırır. 1997'de ikinci kitabı The Animals We Imagine ile Sor Juana Inés de la Cruz Hispano-American Şiir Ödülü'nü kazandı. The Fog Machine ile 2012'de Kosta Rika Ulusal Şiir Ödülü'ne layık görüldü. Diğer roman ve kısa öykülerinin yanı sıra Screensavers (Seix Barral, 2015 / Los tres editores, 2024), The Tide of Noirmoutier ve OW'un yazarıdır. (ikisi de 2020'de yayınlandı). 2015 yılında kendisine bir yıl Berlin'de yaşama olanağı veren prestijli DAAD bursunu kazandı ve bu deneyimden Vamos a tocar el agua (Hadi Suya Dokunalım , Los Tres Editores, 2017 / Seix Barral, 2020) kronikleri kitabı ortaya çıktı.

Chavez , Kosta Rika başkentinin en önemli banliyölerinden biri olan Zapote'de yaşıyor . Buenos Aires'teki mahallesi, üç yıl yaşadığı Villa Crespo'dur ve oraya o kadar bağlandı ki hatta bir Atlanta hayranı oldu . 2003'ten 2006'ya kadar süren bu konaklama sırasında, ona 3. Fray Luis de León Şiir Ödülü'nü kazandıran ve onu çağdaş Latin Amerika şiirinin en önemli seslerinden birinin kürsüsüne, hak ettiği yere yerleştiren dördüncü kitabı Chan Marshall'ı yayınladı. Yani o, Buenos Aires'te evinde oynayan türden bir misafir. Dahası, 90'lar Kuşağı'ndan yerel şair çevresinin bir üyesi sadece.

"Kosta Rika'nın 'savaşçı kaybeder'e benzer bir ruhu var ve bende yok. Ben bir savaşçıyım. En porteño alışkanlığım tartışmaktır," diyecek daha sonra Clarín ile yaptığı bir sohbette. Ama şimdi hala Malba kütüphanesinde, saat sabahın 10:30'u ve Anne Sexton'ın "Santa" ve Louise Glück'ün "Visitors from Abroad" şiirlerini sökmeye, parçaları incelemeye ve yeniden birleştirmeye hazırlanıyor . Her kişinin odaya girdiğinde aldığı sayfalara yazdırdığı metinlerin yansıtıldığı bir ekranın önünde duruyor.

Katılımcılar arasında, Caleta Olivia tarafından 2020'de yayınlanan ve şu anda altıncı baskısında olan Sexton'ın The Book of Madness adlı eserinin çevirmeni Noelia Torres de var. Chaves, diğerlerine uzmanın kim olduğunu söylerken, "Yazar ve şiir hakkında benden daha fazla şey bildiğinize eminim," diyor. Katılımcılar arasında ayrıca yazar Julieta Correa; senarist, kültür yapımcısı ve editör Javiera Pérez Salerno; psikanalistler; fotoğrafçılar; her türden okuyucu; Malba üyeleri; ve aşağıdaki gibi özetlenebilecek bir sürü başka kişi daha var: ortak bir ilgi alanına sahip çeşitli bir grup: şiir. Ve bir bonus: şiirin nasıl yapıldığına dair temel merak.

Chaves'in "Sarayın Köşesindeki GW" şiiri şöyle der: "Hareket halindeki bir otobüsün penceresinden bakıldığında, / üniversite öğrencilerinin olmaktan korktuğu yetişkindir." Bu bütünlüktür; sadece iki güçlü dizede, görsel olandan daha fazlası olan bir imgeyi yakalar. Bunu yazdıktan ve yayınladıktan uzun süre sonra, Buenos Aires'te sevdiği şeyler arasında, çok önemli olanının iki dünya olmaması olduğunu söyleyecektir: bir yanda arkadaşların dünyası, diğer yanda yazmanın dünyası. "Her şey birleşmiştir. Bu şehirde her şey iyi bir şekilde karışır. Bu arada, günlük hayattan ayrı hareket eden bir entelektüel diye bir şey yoktur. Bu dünyasal bir örnek; burada Kosta Rika'dakinden daha fazla akranım var," diyecektir atölyeyi tamamladıktan sonra bir kenara not olarak.

Ama şimdi, cumartesi sabahı iki şiirin etrafında ilerlerken, Chaves her metnin özüne katkıda bulunan veya onu tamamlayan çerçeveyi, biçimi dikkatlice parçalara ayırırken , aynı zamanda izleyicileri karizma ve nezaketle katılmaya davet ediyor. "Başka ne?" diye soruyor ara sıra, sonra duraklıyor ve ardından açılışı ekliyor, "Ne düşünüyorsun?"

İlk başta insanlar utangaçtır ve az konuşurlar. Yarım saatten kısa bir sürede müze veya ustalık sınıfı hissi kaybolur. Kapsamlı öğretim deneyimiyle (20 yıldan uzun süredir Craft Writing Workshop ve Artificial Writing Workshop'u koordine etmiştir) yazar bu sohbeti saf bir çekicilikle yönetir.

"Belirli bir şiir türünün yazımının altında, kasıtlı olsun ya da olmasın, bir mühendislik vardır. Genellikle öne çıkmayı reddeden bir yapı, arka planda görünmez hale gelir ," diye açıklıyor. Ve tabii ki müzik, ritimler ve sahneler hakkında da konuşuyor. 90'lar Kuşağı'nın gerçek bir çarkı olarak, nesnelciliği, yani şeylerin şiirini benimsiyor ve takdir ediyor. Şiirin anlatısını gözlemliyor ve aynı zamanda söylenmemiş olanı övüyor.

"Anlamayı beklemiyorum," diye yorumluyor, şiir okuma arayışına atıfta bulunarak. Deneyime, o anı keşfetmekten başka bir beklentisi olmadan geldiğini söylüyor. "Burada yaptığımız şey, benim şiir okumamın normal yolu değil," diye açıklıyor, her şeyi parçalara ayırmaya hazırlanırken . Sabırla, hayret duygusunun ortaya çıkmasına izin vererek, konuşmayı yapıları tanımlamanın farklı yolları arasında yönlendiriyor, o marangozluğu, tezgaha yerleştirdiği estetik nesnenin inşasını görüyor.

“Nasıl okuyorsun?” diye soruyor. “Yazmayacağınız şiirleri okur musunuz?” diye bilmek istiyor . “Gitmeyeceğiniz yerlere gitmelisiniz,” diye öneriyor, “‘Burada ne var?’ diye önceden bilmek isteyerek.” Sonra da şunu öneriyor: “Her şeyi okuyun.” Şu sıralar Alman filozoflarına ilgi duyduğunu söylüyor. Bunun kendisi için zor olduğunu söylüyor ama devam ediyor. Şakalar yapıyor. Samuel Becket’tan (“sessiz kalmak hakkında çok şey yazmış”); Wittner’dan (Epigram şiirinin sonunu hafızasından alıntılıyor: “Çocukluğumuzda olduğu gibi / yanlışlıkla mutluyduk”); havadan (“tropiklerden geliyorum”); Perulu José Watanabe’nin Kimono’sunu öneriyor; her “kulaklık” demeye çalıştığında kafası karışıyor ve buna gülüyor.

Ve daha fazlası. Arada sırada parlak bir şeyler söylüyor, ama doğal olarak, sanki laf olsun diye . Bazıları, sıra veya rütbe olmaksızın: "Şiir, anlatının aksine, birçok kez okunmak içindir," "Fiiller olmadan, eylem yoktur," "Artık testere kelimesini kullanamazsın, özellikle de burada," "Doğmadan önce kimdim? Ah, şimdi bunu söylediğim veya düşündüğüm için bir süre kötü hissedeceğim," "İyi yazılmış olan kolay görünür, ama öyle değildir."

Ayrıca şunu da söylüyor: "Bir şiirde gereksiz hiçbir şey yoktur; her kelime düşünülmüştür, bir sebepten dolayı oradadır." Ve bunu, önce "Noel Baba"nın, sonra "Yurtdışından gelen ziyaretçilerin" durduğu ekranda, renkli olarak vurgulanmış şekilde gösteriyor. Öğlen geliyor. Gülümsemek için duruyor. "Başka ne söyleyebiliriz?" diye onları konuşmaya davet ediyor. Dinliyor. Toplantı sona eriyor. Ama Chaves'in acelesi yok. Bir süre daha kalıyor. Herkese katıldıkları için teşekkür ediyor. Fotoğraf çekiyor. Kitap imzalıyor. Ertesi gün, 25 Mayıs'ta, Ulusal Bayramı Mataderos fuarında locro yiyerek geçirecek. Ama şimdi, Malba kütüphanesinde, yazar hâlâ mekanın her yerini saran, edebiyat atölyelerinden gelen dedikoduları kitap önerileri ve kahkahalarla karıştıran bir enerjiye dalmış durumda.