Słońce sztuki tureckiej: Zeki Müren

Piosenkarz, kompozytor, autor tekstów piosenek i aktor Müren, który swoim stylem i głosem odcisnął piętno na epoce, w której żył, i który do dziś ma rzeszę fanów, urodził się 6 grudnia 1931 r. jako jedyne dziecko Kayi i Hayriye Müren, którzy wyemigrowali ze Skopje do Bursy.

Źródło: AA

Niezapomniany artysta, który usłyszał pierwsze muzyczne melodie od swojego dziadka, muezina i hafiza meczetu Şehadet, Bıçkıcı Mehmeta Efendiego, znanego z pięknego głosu, zaczął śpiewać w wieku 3 lat.

Müren nauczył się alfabetu w wieku 5 lat z pomocą swojej matki.

Ukończywszy szkołę podstawową i średnią w Bursie, talent artysty został dostrzeżony przez jego nauczycieli, gdy był jeszcze w szkole podstawowej.

Mistrz sztuki odgrywał rolę pasterza w przedstawieniu wystawianym w szkole podstawowej.

„Co drugą noc cała rodzina przenosiła się do namiotu kinowego, aby uczcić moją pamięć”.

Artysta, który przyznał, że już jako dziecko występował dla okolicznych mieszkańców przy stawie z pelargoniami w swoim ogrodzie, w swoim oświadczeniu podał następujące informacje:

Każdego lata teatry namiotowe przyjeżdżały na ulicę Ortapazar i rozstawiały się na jednej z pustych działek. Uwielbiałam te teatry namiotowe. Zawsze błagałam ojca: „Proszę, kup bilety z wyprzedzeniem”. Dla mojego dobra rodzina co drugą noc przenosiła się do teatru namiotowego. Najpierw na scenę wchodził zespół saz. Potem śpiewacy na zmianę. Nuciłam i śpiewałam razem z nimi z mojego miejsca. Zwłaszcza gdy wychodził główny wykonawca, zapierało mi dech w piersiach, byłam zbyt podekscytowana, żeby usiedzieć w miejscu. Po raz pierwszy poczułam zapach sceny, obserwując śpiewaków w teatrze namiotowym. Jakiż to był dziwny zapach. Perfumy, których używali śpiewacy, makijaż, który mieli na sobie, nawet smród wydobywający się z łazienki za sceną! Wdychałam ten stęchły odór w głąb płuc. Byłam wtedy zagorzałą fanką Müzeyyen Senar. Mieliśmy w domu wszystkie płyty Müzeyyen Senar. Po szkole słuchałem ich, a potem śpiewaliśmy piosenki Müzeyyen Senar z İzzet Gerçeker Beyefendi, mistrzynią gry na tamburze z Bursy, u której pobierałem pierwsze lekcje.

Źródło: AA

Artysta, który uczył się w szkole średniej Tophane, w 1946 roku ukończył z wynikiem najlepszym w klasie szkołę średnią Boğaziçi w Stambule, gdzie uczył się w internacie.

Mistrz napisał swój pierwszy utwór w Acemkürdi makam: „Nie utrudniaj mi życia, moja ukochana. Każda moja chwila jest pełna smutku. Nawet jeśli moja ukochana płonie z żalu, uwierz mi, nadal cię podziwiam”. Utwór przyciągnął uwagę publiczności po tym, jak Suzan Güven wykonała go w radiu TRT.

Jego zainteresowanie literaturą i malarstwem nigdy się nie skończyło

Podążając za lekcjami kompozytorów Şerif İçli i Kadri Şençalar, którzy uczyli muzyki w szkole średniej Boğaziçi, Müren nagrał swoją pierwszą płytę z utworem „Bir Muhabbet Kuşu” Şükrü Tunara w ostatniej klasie liceum.

Müren, który interesował się również literaturą i malarstwem, kontynuował edukację muzyczną, pobierając lekcje u Agoposa Efendiego, ojca słynnego reżysera Arşavira Alyanaka, oraz Udiego Krikora.

Mistrz sztuki zdał egzamin maturalny z wyróżnieniem i w 1950 roku rozpoczął naukę w Państwowej Akademii Sztuk Pięknych w Stambule (Uniwersytet Sztuk Pięknych im. Mimara Sinana). Ukończywszy z wyróżnieniem pracownię Sabiha Gözena na Wydziale Wyższej Dekoracji, Müren prezentował rozpoczęte w latach studenckich rysunki miłośnikom sztuki na licznych wystawach.

W roku, w którym rozpoczął studia, Zeki Müren wygrał egzamin solowy radia TRT Istanbul, w którym wzięło udział 186 innych kandydatów, zajmując pierwsze miejsce.

Artystce, który 1 stycznia 1951 roku dał swój pierwszy koncert radiowy na żywo w radiu w Stambule, towarzyszyli Hakkı Derman, Serif İçli, Şükrü Tunar, Refik Fersan i Necdet Gezen jako zespół saz.

Po udanym debiucie Müren występował przez 15 lat, wiele z nich na żywo. Od pierwszego występu scenicznego szybko wspiął się na szczyty sławy i stał się ważną postacią w kulturze popularnej.

Źródło: AA

Pobił rekord filmem „The Expected Song”

Müren zadebiutował w kinie w 1954 roku musicalem „The Expected Song”. W filmie, występując u boku Cahide Sonku, pierwszej reżyserki i pierwszej aktorki w tureckim kinie, Müren zaprezentował również dziesięć jego kompozycji. Film pobił rekordy kasowe dzięki ogromnemu zainteresowaniu artystą.

Artysta, który zagrał w 17 filmach kina tureckiego, podpisał kontrakty o najwyższym poziomie płac w branży, a w 1955 roku zagrał główną rolę w sztuce „Herbata i współczucie” w teatrze Arena.

Filmy, w których grał Müren, często nosiły tytuły pochodzące od jego własnych kompozycji, np. „Włóczęga”, „Życie jest czasami słodkie”, „Złota klatka” i „Letni deszcz”.

Mistrz sztuki, jedna z najpopularniejszych twarzy epoki, dał swój pierwszy koncert sceniczny 26 maja 1955 roku. W tym samym roku artysta zdobył pierwszą w Turcji Złotą Płytę za piosenkę „Manolyam” (Moja Magnolia).

Artysta po raz pierwszy wystąpił w kasynie w Teatrze na świeżym powietrzu na Targach w Izmirze w 1954 roku. Następnie odbył tournée po zachodniej Anatolii i zaczął dawać koncerty w kasynach.

Koncert w Royal Albert Hall w Londynie w 1976 roku

Zeki Müren przykuł uwagę całego świata, gdy w 1976 roku dał koncert w Royal Albert Hall w Londynie. Stał się pierwszym tureckim artystą, który wystąpił w tej sali.

W latach 1957–1958 artysta odbył służbę wojskową jako oficer rezerwy w Szkole Piechoty w Ankarze, w Ministerstwie Wojny w Stambule i w Çankırı.

Müren, która zyskała podziw fanów dzięki ekstrawaganckim i intrygującym kostiumom i zapisała się w pamięci społeczeństwa tureckiego jako „Słońce sztuki” , występowała na scenie Maksima Gazinosu na zmianę z Behiye Aksoy przez 11 lat.

Oprócz umiejętności wokalnych artystka ma również swój osobisty wizerunek, który odzwierciedla się w jej stroju scenicznym. Wizerunek ten pielęgnowała przez całe życie, budując go dzięki eksperckiej wiedzy na temat sztuki i projektowania, którą zdobyła w akademii.

W 1965 roku Müren zorganizował wystawę swoich obrazów, prac o dowolnej formie i wzorów tkanin w Olgunlaşma Enstitüsü (Instytucie Sztuk Pięknych) w Stambule, Francuskim Stowarzyszeniu Kulturalnym w Ankarze oraz Galerii Yumru w Izmirze. Niektóre z jego wzorów zostały wykorzystane do tkania dywanów i chodników. W latach 70. XX wieku wieszał obrazy ze swoimi pracami w tle sceny w nocnym klubie i wykorzystywał je jako dekorację.

Artysta wydał ponad 600 płyt i kaset w ciągu swojego życia, a w 1991 roku otrzymał tytuł Artysty Państwowego. Müren, twórca wielu cenionych dzieł, takich jak „Now You Are Far Away”, „My Magnolias”, „A Bunch of Yasemen”, „Don't Let Another Dream Enter Your Eyes” i „Of Course, We Will Meet One Day”, znany był również ze skrupulatnej dbałości o poprawną wymowę po turecku.

Odniósł sukcesy w wielu dziedzinach sztuki.

Po sukcesach w wielu dziedzinach sztuki Müren w 1965 roku zaprezentował fanom w formie książki i kasety dzieło zatytułowane „Quail Rain”, w którym zebrał swoje wiersze z różnych okresów.

Zeki Müren doznał skurczu serca w Kuşadası w 1980 roku, a następnie zawału serca w Paryżu w 1983 roku. Po opuszczeniu sceny i osiedleniu się w Bodrum, artysta dał swój ostatni koncert na zamku w Bodrum w 1984 roku, a dochód z koncertu przeznaczono na renowację starożytnego teatru.

Mistrz sztuki, który przekazał swój majątek Tureckiej Fundacji Edukacyjnej i Fundacji Mehmetçika Tureckich Sił Zbrojnych, zmarł na zawał serca 24 września 1996 r. podczas transmisji na żywo w studiu radiowym TRT w Izmirze. Nie ukończył jeszcze nagrywania nowej kasety, na której znalazło się 7 utworów, w tym duety z Ajdą Pekkan, Muazzezem Abacım i Muazzezem Ersoyem.

Artystę pochowano na cmentarzu Bursa Emir Sultan.

Müren nadal przyznaje stypendia wielu studentom

Müren, który otrzymał setki nagród od licznych instytucji i organizacji, po śmierci Ministerstwo Kultury i Turystyki przekształciło jego dom w Bodrum w muzeum. Fundusz Zeki Müren, należący do Tureckiej Fundacji Edukacji (TEV), przyznaje również stypendia wielu studentom.

Liceum Sztuk Pięknych w Bursie Zeki Müren, w którym kształci się w dziedzinie sztuki, zostało wybudowane w Bursie w 2002 roku przez TEV i Fundację Mehmetçika Tureckich Sił Zbrojnych.

Oto niektóre albumy tego artysty:

„Jeden dzień w roku” (1970), „Diament 1” (1973), „Diament 2” (1973), „Diament 3” (1973), „Diament 4” (1973), „Wspomnienia” (1973), „Moje wspomnienia” (1974), „Biżuteria” (1975), „Syn słońca” (1976), „Zły koralik oka” (1977), „Na szczycie” (1977), „Sukces” (1978), „List smutku” (1981), „Ponadczasowy przyjaciel” (1982), „Pocałunek życia” (1984), „Bajka” (1985), „Helal (1986), „Ofiara miłości” (1987), „Twoje oczy rodzą się dla moich nocy” (1988), „Separation is Here (1989), „Słońce ciemności” (1989), „Songs” (1989)”, „Wishing Fountain” (1989), „A Sweet Smile” (1990), „Museums at the Top” (1991), „Don't Ask” (1992).”