Nagroda Novel Prize im. Clarína 2025: zwycięzcą został Hiszpan Daniel Morales

Sto lat temu, gdy szokująca wiadomość dotarła do gazety „La Prensa”, z dachu budynku przy Avenida de Mayo 500 zawyła syrena alarmowa, alarmując mieszkańców centrum miasta. Ta sama syrena mogła zawyć dziś wieczorem, w miejscu, gdzie obecnie mieści się Casa de la Cultura , kiedy Federico Seeber, gospodarz 28. gali wręczenia Nagrody Noblowskiej Clarín , po raz pierwszy ogłosił, że hiszpański pisarz Daniel Morales otrzymał nagrodę w 2025 roku za książkę „Cuaderno inglés” , zgłoszoną pod pseudonimem Garp.

Morales, dzięki tej historii o człowieku, który kocha biblioteki i jest zapalonym czytelnikiem , zwyciężył nad 1284 oryginalnymi zgłoszeniami na konkurs , który przeszedł proces krzyżowego czytania. Opowiadania napłynęły z Hiszpanii, Kolumbii, Ekwadoru, Chile, Peru, Urugwaju, Wenezueli i Argentyny, ale jego wybrało Honorowe Jury, w którego skład od 2024 roku wchodzą Mariana Enríquez i Alberto Fuguet, a od 2025 roku dołączył do niego Javier Cercas.

Rozpoczynając podziękowania, zacytował Adolfo Bioy Casaresa. „Pamiętam, jak powiedział: »Zajęło mi 20 lat, żeby to napisać, a teraz proszą mnie, żebym przemówił. Prosiłbym was, żebyście poczekali kolejne 20 lat«. Nie będę was prosił, żebyście czekali 20 lat, ale też nie wiem, co powiedzieć” – powiedział Morales.

„Jestem Hiszpanem, mieszkam w Anglii, gdzie pracuję jako opiekun domów . Polega to na tym, że przez jakiś czas przebywam w domach ludzi, którzy wyjeżdżają na wakacje, a oprócz domu mam jeszcze kota lub dwa… Spędzam tam miesiąc, a potem kolejny i kolejny” – opisał swoje wyjątkowe życie w Wielkiej Brytanii.

„To sposób na uniknięcie konieczności pracy na pełen etat, bo nie płacę czynszu, i na poświęcenie się czytaniu i pisaniu. Robię to już od jakiegoś czasu i wciąż nie przynosi to wielkich rezultatów. Opublikowałem kilka powieści i jestem dozgonnie wdzięczny moim redaktorom – którzy poświęcili dla nich wszystko – ale nie udało mi się dotrzeć do czytelników, prawdopodobnie dlatego, że powieści nie były dobre, ponieważ nie zrobiłem wystarczająco dużo, ponieważ miałem pecha i trochę z tego wszystkiego” – wyjaśnił w swoim przemówieniu, szczegółowo opisując krętą i nieuchwytną ścieżkę, którą przebył jako pisarz.

„Kilka tygodni temu dostałem e-mail z listą finalistów Nagrody Clarín. Otworzyłem go bez namysłu, bez żadnych oczekiwań, przeczytałem listę i zobaczyłem tytuł powieści (English Notebook)… Poczułem niewyobrażalny przypływ energii. A teraz donoszą mi, że powieść wygrała” – powiedział, wciąż w szoku.

Zacytował Paula Valéry'ego, który stwierdził, że „jeśli nie ma czytelników, książka nie jest skończona”.

Powiedziała, że ​​ukończyła „English Notebook” w zeszłym roku i że jej próby publikacji w różnych wydawnictwach pozostały bez odpowiedzi. „W ostatnich miesiącach doszłam do punktu, w którym myślałam, że nie nadaję się do tego (publikowania). Po raz pierwszy brakowało mi siły, energii i motywacji. Potem zaczęłam pisać powieść, która okazała się niezwykle trudna i byłam bliska poddania się” – dodała.

Morales jednak zdobywał już nagrody, ponieważ nie jest obcy opowiadaniu historii. Ukończył filozofię w Maladze, ma na koncie kilka opowiadań, które spotkały się z uznaniem, a także jest autorem powieści zatytułowanej *Habrá valdo la pena* (Było warto) , która w 2017 roku zdobyła uznanie jury pod przewodnictwem Luisa Goytisolo i została nagrodzona nagrodą Vuela la Cometa. Wśród innych wyróżnień, które otrzymał, znajdują się: nagroda Caja España Short Story Prize; nagroda poetycka im. Federico Garcíi Lorki przyznawana przez Uniwersytet w Granadzie; a w 2021 roku siódma edycja nagrody Feel Good Prize za jego inną powieść , *Donde están mis amigos* (Gdzie są moi przyjaciele).

Urodził się w Kadyksie (Villamartín), adoptowany przez Malagę i, jak sam o sobie mówi, jest „niespokojną duszą z powołania”. Mieszkał w Santiago de Compostela, Paryżu, Salamance i Granadzie. Po ukończeniu studiów w Maladze, wspominał kiedyś, że przeprowadził się sam. Nie przeprowadził się po prostu pod inny adres: pojechał „na drugi koniec Hiszpanii. Niewielkie pieniądze, które miałem, zostały wydane natychmiast. Wiedziałem, że kocham literaturę, ale nigdy nie myślałem o pisaniu na poważnie ”.

Obecnie mieszka w Wielkiej Brytanii, gdzie rozgrywa się również akcja jego nagradzanej powieści . W 2017 roku, kiedy zdobył nagrodę Vuela la Cometa, mówił o trudnościach związanych z wyrobieniem sobie sławy jako pisarz: „Może być bardzo frustrujące pisać i pisać latami, a z powodu braku szczęścia lub koneksji nikt nigdy nie przeczytał twoich książek ”. Od dziś wieczorem to się zmieni.

Tegoroczna edycja Nagrody Noblowskiej im. Clarín – wspieranej przez miasto Buenos Aires – jak co roku celebruje literaturę, ale w pewnym sensie także dziennikarstwo. Siedziba mieści się w olśniewającym budynku w sercu miasta, który od końca XIX do połowy XX wieku informował opinię publiczną o istotnych kwestiach.

Budynek, pałac w stylu Beaux-Arts, połączony z elementami rewolucji przemysłowej, uznany za narodowy pomnik historii i zbudowany dla gazety La Prensa, został w pełni odrestaurowany . Obecnie mieści się w nim siedziba Ministerstwa Kultury Miasta Buenos Aires, a także Casa de la Cultura, otwarta we wrześniu, gdzie dziennikarstwo odgrywa kluczową rolę.

Tradycja dziennikarska jest podtrzymywana w bibliotece nazwanej na cześć mistrza kronikarzy i pisarzy Tomása Eloy Martíneza , w działalności organizacji dziennikarskich i mediów, a teraz także poprzez przyznanie Nagrody Noblowskiej Clarín, najważniejszej nagrody w kraju.

Ricardo Kirschbaum, redaktor naczelny gazety Clarín i dyrektor Revista Ñ , powitał uczestników. Dziękuję za przybycie na nową edycję Nagrody Literackiej Clarín. Od pierwszej nagrody przyznanej Pedro Mairalowi za powieść „ Una noche con Sabrina Love ”, przyznanej przez Adolfo Bioy Casaresa, Augusto Roa Bastosa i Guillermo Cabrerę Infante, aż do dziś nagroda ta stała się kulturowym symbolem w świecie hiszpańskojęzycznym. Jest to również hołd dla wytrwałych: wydawców, którzy się nie poddają, i czytelników, którzy oczekują najwyższej jakości literackiej oferty .

Redaktor naczelny Clarín skupił się na „czasach dramatycznych przemian i zbyt wielu niepewności”, których doświadczamy. „Obecny klimat i atmosfera tutaj – i na całym świecie – świadczą o społeczeństwie, które ponownie mierzy się z pytaniami i problemami, które wydawały się już rozwiązane ”.

W tym kontekście Ricardo Kirschbaum odniósł się do transformacji cyfrowej i związanych z nią wyzwań: „Ekosystem cyfrowy i jego sieci społecznościowe zmieniły wszystkie parametry i nawyki. Tworzą nową kulturę na gruzach starego systemu ” – zauważył, dodając: „Pojawienie się sztucznej inteligencji wywołuje trzęsienie ziemi, które wcale nie ustaje i które być może radykalnie wszystko zmieni”.

Po co inwestować w książki, po co je nagradzać w obliczu takiego zamętu? Kirschbaum, sam autor pionierskiej i kanonicznej książki o wojnie o Falklandy zatytułowanej „Malvinas: La Trama Secreta ” („Falklandy: Tajemny spisek”), napisanej wspólnie z Oscarem Raúlem Cardoso i Eduardo Van der Kooyem w 1983 roku, podał więcej niż jeden powód: „Po pierwsze, jesteśmy oddani kulturze ; po drugie, kochamy książki i twórczość literacką , niezależnie od jej medium; po trzecie, i najważniejsze, wbrew wszelkim dowodom, nasze nowe zaproszenie do składania wniosków nie wpadło w czarną dziurę: w tym roku otrzymaliśmy drugą co do wielkości liczbę rękopisów w historii tej nagrody za powieść . To wspaniałe wyróżnienie, napełnia nas entuzjazmem i zadziwia”.

W swoim przemówieniu redaktor naczelny Clarín przeanalizował również transformację samego pisma: „Ludzie czytają inaczej; innowacje przynoszą nowe formy, które wpływają na pisarstwo. Książki nie odgrywają już tak centralnej roli, jaką do niedawna odgrywały w kształtowaniu społeczeństwa, a przekaz ustny może górować” – stwierdził, wspominając swoją prezentację na niedawnym 10. Międzynarodowym Kongresie Języka Hiszpańskiego w Arequipie. Dodał: „Często gramatyka nienawiści bierze górę, tłumiąc demokratyczną debatę”.

Przed zakończeniem Ricardo Kirschbaum zacytował Javiera Cercasa , „jednego z naszych honorowych jurorów, obok wielkiej Mariany Enríquez i Alberto Fugueta , który stwierdził w jednym ze swoich felietonów, że dziennikarz musi znaleźć formułę, która pozwoli mu łatwo wyjaśnić trudny temat . To jeden z podstawowych atrybutów dziennikarstwa i, śmiem dodać, pisarzy literatury”.

„Dzieło literackie, powieść, taka jak ta, którą dziś tu nagradzamy, odsyła nas do świata stworzonego przez autora w oparciu o jego doświadczenia i narrację, która wszystko obejmuje” – stwierdził, kończąc: „Czy to prawda, że ​​jedyne, co ludzie naprawdę rozumieją, co zachowują i przechowują w pamięci, to historie? Czy dlatego wielkie bitwy toczone dzisiaj mają na celu narzucenie narracji kulturowej i politycznej? Zostawiam was z tą myślą”.

Po przemowie zwycięzcy, Hiszpan Javier Cercas był pierwszym członkiem jury, który pogratulował Moralesowi.

„Mnie „C English Notebook” urzekł od pierwszej strony . To jedna z tych powieści, które zaczynasz czytać, a kiedy musisz przerwać i pójść gdzie indziej, myślisz o powrocie do domu, żeby czytać dalej. I to jest moim zdaniem najlepsze, co można powiedzieć o powieści” – powiedziała autorka „Anatomii chwili ”.

Stwierdził, że powieść nie ma skomplikowanej fabuły, lecz jest „bardzo prosta, pozornie prosta”. Bohater mieszka w Londynie i „pracuje w przyziemnej pracy, opiekując się starszymi ludźmi; potrzebuje pomocy. To człowiek, który wypełnia całą powieść, człowiek, który się poddał, który jest całkowicie pozbawiony ambicji”. Dodał: „Jest przede wszystkim czytelnikiem, który pisząc, odkrywa siebie jako pisarza, a przede wszystkim odkrywa to, co najważniejsze: odkrywa, że ​​najzwyklejsze, najbardziej wulgarne, najzwyklejsze życie może przekształcić się w coś niezwykłego dzięki sile pisarstwa”.

Mariana Enríquez z kolei podkreśliła, że ​​powieść jest „czarująca” i że „cały proces jej tworzenia był bardzo łatwy”. „Szybko zakochaliśmy się w tej książce” – zauważyła, powtarzając opinię Cercasa.

Nawiązała do innych powieści nominowanych do nagrody. „Było mnóstwo różnorodności, mnóstwo różnorodności statystycznej, bardzo duży rozrzut i chcę im również pogratulować, ponieważ osiągnięcie poziomu, o którym nam mówią, jest bardzo trudne” – kontynuowała autorka „Our Share of Night” .

„Ogólnie rzecz biorąc, i wszyscy pisarze to wiedzą, bez względu na to, jak bardzo chcemy mówić o wszystkich dobrze i być czarujący, te manuskrypty zazwyczaj po prostu tam pozostają. Nagrody również, moim zdaniem, nie tylko dla zwycięzcy, służą również temu, by w jakiś sposób zwrócić uwagę tych, którzy nie wygrali ” – skupiła się na wsparciu, jakie Nagroda Clarín zapewnia finalistom.

„Ten proces selekcji pomaga również branży wydawniczej dać szansę nowym głosom literackim, nie tylko uznanym autorom” – dodał.

Następnie głos zabrał Alberto Fuguet . „Jedną z zalet bycia jurorem jest to, że za 20 lat ludzie powiedzą: »Spójrzcie na tych idiotów, zobaczcie, co wybrali«. Jestem bardzo dumny z tego, co zrobiliśmy w zeszłym roku z Robim (Chuit Roganovich, zwycięzcą w 2024 roku za » If You Felt the Larger Structures Under Your Feet «). W przyszłości, kiedy zakończę swoją kadencję jurora, powiem: »Ach, te dwa razy, kiedy byłem w Buenos Aires, nie byłem takim idiotą«” – powiedział chilijski pisarz i filmowiec, autor »Przedawkowania« .

Podkreślił Nagrodę Noblowską Clarín. „Argentyna nadal jest wzorem do naśladowania, jak zawsze. Cieszę się, że wygrał Hiszpan; chciałbym, żeby w przyszłości zwyciężyli przedstawiciele innych krajów. Niewiele jest konkursów, które nie są związane z wydawnictwami. Przede wszystkim gratulacje dla Argentyny, która musi nadal pokazywać, że jest wzorem do naśladowania i że coś się tu dzieje” – podsumował.

Nagrodę za całokształt twórczości otrzymał dramatopisarz Ricardo Halac , mistrz argentyńskiego teatru. A jako wielki finał, najbardziej oczekiwany moment wieczoru: otwarcie koperty z nazwiskiem zwycięzcy. Honorowe Jury, w składzie Mariana Enriquez, Javier Cercas i Alberto Fuguet, wyjaśniło decyzję podjętą w zeszły poniedziałek podczas poufnego spotkania w budynku gazety Clarín w dzielnicy Barracas.