Eneasz, sztuczna inteligencja odczytująca uszkodzone łacińskie inskrypcje

Google zaprezentowało 23 lipca nowe narzędzie oparte na sztucznej inteligencji (AI), opracowane w ramach współpracy między firmą DeepMind specjalizującą się w tej dziedzinie a zespołem historyków. Narzędzie to zostanie wykorzystane do uzupełnienia i umiejscowienia w czasie uszkodzonych łacińskich inskrypcji lub tych, w których brakuje słów.

Program, nazwany „Eneasz” – po łacinie „Eneasz”, trojański bohater i mityczny założyciel Rzymu – to „generatywny model sztucznej inteligencji wytrenowany na inskrypcjach z trzech największych baz danych epigrafiki łacińskiej. Te połączone źródła zawierają teksty wyodrębnione ze 176 861 inskrypcji – a także obrazy z 5% z nich – i obejmują okres od ^VII wieku p.n.e. do ^VIII wieku n.e.”. podaje czasopismo naukowe Nature .

„Następnie model przetestowano na słynnym tekście Res gestae divi Augusti [„Dzieje boskiego Augusta”], który szczegółowo opisuje życie rzymskiego cesarza Augusta. Szacunki modelu dotyczące datowania inskrypcji okazały się zbliżone do szacunków historyków, a narzędzie nie dało się wprowadzić w błąd datami podanymi w tekście. Wykryło ono również różnice w pisowni i zidentyfikowało inne cechy, które historyk wykorzystałby do oceny wieku i pochodzenia dokumentu” – wyjaśnia Nature.

To narzędzie jest interesujące dla historyków, ponieważ znaczna część łacińskich tekstów uległa poważnym zmianom pod wpływem upływu czasu. „Badanie historii poprzez inskrypcje przypomina próbę ułożenia gigantycznej układanki, z tą różnicą, że zawiera ona dziesiątki tysięcy elementów. 90% z nich brakuje, ponieważ nie wszystkie przetrwały stulecia, by do nas dotrzeć” – mówi Thea Sommerschield z Uniwersytetu w Nottingham, która brała udział w powstaniu Eneasza, cytowana przez magazyn „New Scientist” .

„Inskrypcje są naszym najważniejszym źródłem wiedzy o życiu i doświadczeniach ludzi w okresie rzymskim. Obejmują szeroki zakres tematów, w tym prawo, handel, politykę i życie wojskowe, religię, śmierć i sprawy wewnętrzne” – powiedziała Charlotte Tupman, specjalistka od epigrafiki łacińskiej z Uniwersytetu w Exeter, w wywiadzie dla New Scientist .

Jak zauważa The Guardian , biorąc pod uwagę fakt, że każdego roku odkrywanych jest niemal 1500 nowych inskrypcji łacińskich, istnieją wszelkie przesłanki ku temu, by sądzić, że wykorzystanie narzędzi sztucznej inteligencji w badaniach historycznych będzie się zwiększać.

„Zlecenie sztucznej inteligencji ogólnego przeznaczenia analizom dotyczącym historii starożytnej często przynosi niezadowalające rezultaty” – ostrzega Chiara Cenati z Uniwersytetu Wiedeńskiego. „Dlatego stworzenie narzędzia specjalnie zaprojektowanego do wspomagania badań nad epigrafiką łacińską jest szczególnie pożądane”. Książka „Eneasz” jest obecnie dostępna bezpłatnie online .