Badania wykazały, że przodek strusi i emu potrafił latać i przemierzać oceany

W tej rodzinie tylko kusacze południowoamerykańskie potrafią latać. I nawet wtedy nie są zbyt sprawne, ograniczając się do krótkich lotów, aby uciec przed niebezpieczeństwem lub ominąć przeszkodę. Jak to się stało, że te ptaki, najwyraźniej niezbyt sprawne w podróżowaniu, tak bardzo się od siebie oddaliły? Naukowcy od dawna zakładali, że rodzina ta pochodzi z Gondwany, „superkontynentu”, który zaczął się rozpadać 160 milionów lat temu, dając początek Ameryce Południowej, Afryce, Australii, Indiom, Madagaskarowi, Nowej Zelandii i Antarktydzie.

Dryf kontynentalny prawdopodobnie wyizolowałby różnych przedstawicieli tych ptaków lądowych. Jednak badania genetyczne wykazały, że „ewolucyjne rozdzielenie gatunków paleognatów nastąpiło długo po” rozpadzie Gondwany, wyjaśnia Klara Widrig, zoolog kręgowców z Narodowego Muzeum Historii Naturalnej w Waszyngtonie i główna autorka badania opublikowanego w czasopiśmie Biology Letters Brytyjskiego Towarzystwa Królewskiego.

Klara Widrig wraz z zespołem przeanalizowała „wyjątkowy” okaz lithornithidów, „najstarsze odkryte do tej pory skamieniałości paleognatów”, które żyły w paleogenie (66–23 miliony lat temu). „Ponieważ kości ptaków są zazwyczaj kruche, często ulegają zmiażdżeniu podczas procesu fosylizacji” – mówi Klara Widrig. Jednak ta skamieniałość, Lithornis promiscuus znaleziona w Wyoming (USA) i przechowywana w zbiorach muzeum, została zachowana w trzech wymiarach i bez zniekształceń.

„Kluczowe dla tych badań było to, że zachował swój pierwotny kształt” – kontynuuje Widrig. Pozwoliło to naukowcom na zeskanowanie mostka, kości, do której przyczepione są główne mięśnie odpowiedzialne za lot. Wywnioskowali, że Lithornis promiscuus rzeczywiście był zdolny do lotu, albo poprzez ciągłe uderzanie skrzydłami, albo naprzemienne trzepotanie skrzydłami i szybowanie. Jego struktura szkieletu była podobna do szkieletu współczesnych czapli, które „są zdolne do transoceanicznych przepraw” – podkreśla Widrig.

Ptaki ewoluują w kierunku nielotności, gdy spełnione są dwa podstawowe warunki: „muszą być w stanie znaleźć całe pożywienie na ziemi i nie mogą być narażone na drapieżniki, które mogłyby im zagrozić” – podkreśla badaczka. Niedawne badania wykazały, że lithornithidy mogły posiadać narząd wibracyjny na końcu dzioba, co czyniło je bardzo skutecznymi w sondowaniu gruntu w poszukiwaniu owadów. Drugi warunek pozostaje niezmieniony. Dla Klary Widrig jest on „prawdopodobnie” powiązany z wyginięciem dinozaurów.