Bedankt, Geringonça!

Weinig politieke ervaringen hebben zo'n diepe en desastreuse indruk op Portugal gemaakt als de beruchte geringonça. De alliantie tussen de Socialistische Partij en extreemlinks (BE en PCP), die in 2015 werd gepresenteerd als een ‘creatieve’ en ‘progressieve’ oplossing, was in feite een pact van ideologisch gemak dat de toekomst van het land opofferde ten gunste van de directe macht. Als andere partijen dat hadden gedaan, was het extremistisch geweest, dus was het ‘humanisme’.

De impact ervan was, door velen nog steeds geromantiseerd, vernietigend. Vandaag de dag kijken we terug en zien we het spoor van verwoesting: een zwakke economie, immigratie die uit de hand loopt, een NHS die op zijn knieën ligt en verminkte, disfunctionele en onbetrouwbare overheidsinstellingen.

Tijdens de jaren van de geringonça werd het verhaal verteld dat de rekeningen in evenwicht waren, maar in werkelijkheid was er sprake van opportunistisch beheer, aangewakkerd door een gunstige internationale context (zeer lage rentetarieven en veel EU-geld). In plaats van de kans te grijpen om de economie te hervormen en te moderniseren, kozen António Costa (en Mário Centeno) ervoor om het land te bevriezen, heimelijk de belastingdruk te verhogen en het staatsapparaat uit te breiden.

Overheidsinvesteringen werden jammerlijk verkeerd besteed en de schulden bleven hoog. Op het punt waar het werkelijk om ging, namelijk de modernisering van de economie en het verhogen van de productiviteit en toegevoegde waarde, werd niets gedaan. De focus lag uitsluitend op toerisme als derdewereldland.

Daar plukken we nu de vruchten van: een stagnerende productiviteit, middelmatige lonen en een jeugd die massaal blijft emigreren vanwege een gebrek aan kansen.

Voor degenen die wijzen op de BBP-groei in deze periode, wil ik eraan herinneren dat dit niet zo interessant is nu de koopkrachtpariteit daalt en momenteel een van de laagste in heel Europa is. Dat betekent dat we tegenwoordig veel minder kopen voor hetzelfde geld dan vroeger. Portugal is duur en de inkomens groeien niet mee.

Onder de geringonça opende Portugal zich voor immigratie als nooit tevoren, maar zonder enige integratie- of controlestrategie. Het land ging van gastvrij naar kwetsbaar. In een gebaar van blind populisme werd de SEF ontmanteld en het systeem bleef met de beroemde ‘expressie van interesse’ aan zijn lot over. Resultaat? Ongeorganiseerde migratiestromen, toenemende mensenhandel en hele gemeenschappen die in precaire omstandigheden leven.

De ongecontroleerde en buitensporig snelle immigratie is niet te assimileren door de Portugese cultuur en samenleving en is een reëel probleem geworden, maar António Costa “en zijn muchachos” weigerden de realiteit zelfs maar toe te geven, uit angst hun “humanistische” imago te schaden. Ze doen dit nog steeds en iedereen die rationeel redeneert, wordt over het algemeen een ‘xenofoob’ genoemd.

Het grootste slachtoffer van dit systeem was misschien wel de National Health Service, die van een nationaal pronkstuk in een verwaarloosde staat veranderde. Ze beloofden ons van alles, maar ze boden alleen maar chaos. Er is een tekort aan artsen, de wachttijden zijn enorm toegenomen en de toegang tot gezondheidszorg is een geografische loterij geworden. Verslechterde ziekenhuizen, uitgeputte professionals en massale uittocht naar de particuliere sector. Ondertussen werden miljoenen mensen gedwongen cosmetische ingrepen te ondergaan die het onderliggende probleem niet oplosten. De pandemie heeft alleen maar blootgelegd wat al rot was: een systeem dat jarenlang is verwaarloosd door wanbeheer en socialistische, Bloco- en communistische propaganda. Zodanig dat er een militair aan te pas moest komen om het management te organiseren.

Het apparaat bracht ook de instellingen van de Republiek in puin. De partijdigheid van het rechtssysteem, de schandalen rond politieke benoemingen, het misbruik van openbare ambten, dit alles floreerde onder leiding van de PS.

Het geval van het Ministerie van Infrastructuur en de eindeloze schandalen rondom de PS tonen aan dat de staat een verlengstuk van de partij is geworden en omgekeerd. Het vertrouwen in instituties is geschokt en gewone burgers voelen zich steeds meer afzijdig van de politieke elite en voelen zich ertegen verzetten.

De geringonça was zonder twijfel de opvallendste politieke episode in Portugal sinds 25 april. Het doet pijn om op de eerste rij te zitten bij de stagnatie en het collectieve falen van ons land.

Het is niet alleen opmerkelijk dat het is mislukt, maar ook dat het de hoop op een serieuze en verantwoorde staatshervorming heeft vernietigd. António Costa en de PS gingen van start met een glimlach en arrogantie, maar de erfenis die ze achterlaten is niets meer dan as.

Het gevaarte heeft ons achtergelaten als een armer, verdeelder en kwetsbaarder land. En die rekening beginnen we nu pas te betalen. De komende jaren zullen we met veel meer rente de schade van een verloren decennium moeten betalen. Willen we werkelijk meer van hetzelfde?