Het kiezen van een paus is als de tv-serie The Traitors, zegt Conclave-auteur Robert Harris
Auteur Robert Harris zegt dat de politiek en de groepsdynamiek die bij de verkiezing van een nieuwe paus komen kijken, niet heel anders zijn dan wat er gebeurt in de reality-tv-wedstrijd The Traitors .
" Ik denk dat het te maken heeft met de psychologie van een menigte... en een conclaaf is een kleine menigte", aldus Harris, wiens roman Conclave uit 2016 de basis vormde voor de gelijknamige Oscarwinnende film.
"Emoties kunnen een menigte, een groep mannen, in hun greep krijgen, vooral als ze opgesloten zitten. Ze kunnen daardoor snel de ene of de andere kant op bewegen", vertelde hij aan Matt Galloway van The Current .
The Traitors is een realityprogramma dat een handvol verraders selecteert uit een grotere groep zogenaamde gelovigen. De gelovigen krijgen vervolgens de taak om de verraders uit te roeien door middel van nachtelijke rondetafeldebatten en eliminaties, in de hoop een grote geldprijs te winnen.
Harris zegt dat hij een parallel ziet met het conclaaf dat woensdag in Rome begon, na het overlijden van paus Franciscus op 25 april. Kardinalen van over de hele wereld zullen in besloten kring beraadslagen en stemmen, totdat witte rook de gelovigen waarschuwt dat er een nieuwe paus is gekozen.
De auteur kreeg tijdens zijn onderzoek voor zijn roman een zeldzame kans om het Vaticaan te bezoeken, inclusief gesprekken met kardinalen die aan eerdere conclaven hadden deelgenomen. Hij sprak met Galloway over de politieke aspecten van de pausverkiezing en hoeveel intriges er werkelijk bij komen kijken. Hier is een deel van hun gesprek.
Je werd mede geïnspireerd om dit te schrijven door het laatste conclaaf dat [paus] Franciscus voortbracht. Wat zag je op dat moment dat je aan het denken zette: er zit meer in dit verhaal dat ik wil uitdiepen?
Nou, ik keek naar de live tv-uitzending en de wereld wachtte tot degene die gekozen was op het balkon met uitzicht op het Sint-Pietersplein zou verschijnen. En vlak voordat de nieuwe paus verschijnt, vullen de ramen aan weerszijden – hoge ramen – zich met de gezichten van de kardinaal-kiezers, die zijn komen kijken hoe de nieuwe paus zich laat zien. En de camera draaide mee en toonde de gezichten en daar waren al die oudere mannen: sluw, goedaardig, listig, moe, opgetogen. En ik schreef romans over Cicero en ik dacht: "Dat is de Romeinse Senaat." Zo zou het eruit hebben gezien. En dat deed me denken dat dit een politiek proces was geweest. Het zou fascinerend zijn om te ontdekken hoe het werkte, en dat is wat ik toen ben gaan doen.
Een van de interessante dingen is dat we in een hyper-ultraverbonden wereld leven, en dat er mannen zijn die opgesloten zitten in de ruimte en geen verbinding kunnen maken. Wat valt je daarin op?
Dat is ongetwijfeld een deel van de fascinatie. De mobiele telefoons en laptops van de kardinalen zijn afgepakt. Ze gaan naar slaapkamers waar de ramen dichtgelast zijn. Communicatie met de buitenwereld is onmogelijk. En dus heeft het van meet af aan een soort mysterie. Ik kan me geen ander politiek proces voorstellen dat zich zo ontwikkelt. Je zit ook opgesloten in een van de juwelen van de Renaissance, onder het plafond van de Sixtijnse Kapel, kijkend naar Michelangelo's [ Het Laatste Oordeel] boven het altaar. Het is voor dit doel gebouwd. Het heeft een intensiteit van ervaring, zowel spiritueel als politiek, die nergens ter wereld geëvenaard is.
Je zei dat er iets vreemds gebeurt, dit zijn jouw woorden, er gebeurt iets vreemds als je 130 mannen in een kamer zet en ze dwingt een beslissing te nemen. Wat is dat voor vreemds?
Nou, ik denk dat het te maken heeft met de psychologie van een menigte... en het conclaaf is een kleine menigte. En een emotie kan een menigte, een groep mannen, in zijn greep krijgen, vooral als ze opgesloten zitten, waardoor ze snel de ene of de andere kant op kunnen gaan. Ik vergeleek het nogal gekscherend met de realityshow Traitors .
Je kent het wel, hoe iedereen rond de tafel zit en dan ineens iemand gepest wordt en iedereen het voorbeeld volgt. Het is een soort menselijke psychologie en dit is, denk ik, wat er in een conclaaf gebeurt.
In een seculiere wereld, in de seculiere politiek, zouden we het momentum noemen. In de religieuze wereld noemen ze het de actie van de Heilige Geest. Hoe dan ook, het is een plotseling gevoel van consensus. Natuurlijk, tot op zekere hoogte, want iedereen wil dolgraag uit de gevangenis ontsnappen.
Het zijn verkiezingen, maar het zijn geen verkiezingen. En je zei dat dit in sommige opzichten heilig en profaan is. Wat bedoelde je daarmee? En als je bedenkt dat dit uiteindelijk verkiezingen zijn?
Het zijn verkiezingen, en de Rooms-Katholieke Kerk heeft 1,4 miljard aanhangers. Ze is immens rijk; ze heeft een enorme wereldwijde reikwijdte. De paus is de hoogste leider van de kerk, Gods vertegenwoordiger op aarde. Dit zijn omstreden verkiezingen. Alle geschillen die tijdens het conclaaf kunnen ontstaan, draaien om abortus, geboortebeperking, de rol van vrouwen, de plaats van homoseksuelen in de samenleving, euthanasie – dit zijn zeer actuele politieke kwesties. Dus om te zeggen dat dit op de een of andere manier geen politieke gebeurtenis is, lijkt me onzinnig. Natuurlijk wel; het raakt mensen die niet eens lid zijn van het katholieke geloof.
Dat kan, zoals bij elke verkiezing, leiden tot veel gekonkel, bedrog, achterklap en verwondingen. Hoeveel daarvan, misschien niet de achterklap, maar hoeveel van het gekonkel en bedrog, denk je dat er daadwerkelijk plaatsvindt tijdens het conclaaf?
Ik begon het boek te bestuderen en vroeg me af wat er in vredesnaam gebeurd was, want ik wist er niets van. De meeste mensen weten het nog steeds niet. En de verkiezingen die ik bestudeerde, waren de verkiezingen die kardinaal Ratzinger tot paus brachten, die paus Benedictus werd. Benedictus was de deken van het College van Kardinalen, net als de held uit de roman. Hij was de aartsconservatief. Jarenlang werd gedacht dat de aartsbisschop van Milaan, een man genaamd Martini, de volgende paus zou worden. Maar bij de eerste en de tweede stemming waren zijn stemmen niet goed.
En zijn aanhangers, liberalen, stapten over naar die onbekende Argentijnse kardinaal, Bergoglio, die zo'n 30 of 40 stemmen haalde, genoeg om het conclaaf potentieel te blokkeren. En hij zei: "Ik wil dit niet meer, ik wil dit niet en ik wil de kerk niet splitsen." En Benedictus werd bij de volgende stemming gekozen. Toen ik dat las, kreeg ik meteen drie personages, en ik ging gewoon verder en breidde het verder uit. Dus of je het nu achterbaksheid noemt of misschien – beleefder – manoeuvreren, het gaat zeker door.
cbc.ca
