'Met decreet 0885 krijgen patiënten te maken met meer toegangsbarrières': Augusto Galán

Voormalig minister van Volksgezondheid en directeur van de denktank Así Vamos en Salud, Augusto Galán, legt de cijfers van president Petro over de balans van zijn regering over de afgelopen drie jaar bloot. Wat betreft het onlangs uitgevaardigde decreet over de hervorming van de gezondheidszorg , stelt hij dat experts meer dan tien punten met bezorgdheid bekijken.

Hoeveel waarheid zit er in de gezondheidscijfers van president Petro?

Ze zijn onnauwkeurig en ontoereikend. Onnauwkeurig omdat ze bevooroordeeld zijn, halve waarheden bevatten, context missen en niet traceerbaar zijn in de tijd, wat erg belangrijk is voor gezondheidsindicatoren. Sterfte door ondervoeding bij kinderen jonger dan 5 jaar en perinatale sterfte bijvoorbeeld, dalen al twintig jaar dankzij aanhoudende inspanningen van verschillende overheden. En de cijfers zijn ontoereikend omdat ze niet alle gegevens over de volksgezondheid presenteren. Zo vermelden ze bijvoorbeeld geen cijfers over denguekoorts, die in 2024 het hoogste aantal gevallen in de geschiedenis bereikte, met meer dan 320.000 getroffen mensen en bijna 3.000 gevallen die als ernstig en mogelijk dodelijk werden geclassificeerd.

Hoe bestrijd je dengue?

Met vectorbeheer. Klimaatverandering, met name het El Niño-fenomeen, heeft inderdaad een impact en is mogelijk om die redenen verergerd. Vectorbestrijding van de Aedes aegypti-mug, dezelfde mug die gele koorts veroorzaakt, is echter nodig. Een uitroeping van de noodtoestand zou dit jaar nodig zijn geweest, omdat 93 gevallen bijna vier keer zoveel zijn als het aantal in 2024. Gebaseerd op het aantal dat we sinds 2010 in de reeks hebben, wat officiële gegevens zijn, waren er in veel jaren geen gevallen van gele koorts. Evenmin werden gegevens gepresenteerd over het aantal tuberculosepatiënten, dat in 2024 met 6 procent is gestegen ten opzichte van het voorgaande jaar.

Maar is tuberculose niet een ziekte die voorkomen en genezen kan worden?

Het steekt niet alleen in Colombia, maar wereldwijd weer de kop op. Het is een probleem voor de volksgezondheid dat mogelijk verband houdt met het willekeurige gebruik van antibiotica, maar het heeft ook andere oorzaken, zoals armoede en overbevolking in gevangenissen. Tuberculose is zeer besmettelijk. Hij repte ook met geen woord over aids.

Ze veranderen het model van het zorgstelsel zonder adequate juridische ondersteuning. De enige manier om dit te doen is met juridische ondersteuning. Maar ze omzeilen het Congres en overtreden verschillende wettelijke bepalingen.

En hoe zit het met AIDS?

Er is een toename van infecties onder jongeren in grote stedelijke centra. Ook wordt er niet vermeld dat congenitale syfilis en zwangerschapssyfilis een onaanvaardbare plaag blijven, met meer dan 9.000 verwachte gevallen in 2024. Er is in dit opzicht geen significante daling geweest en deze twee cijfers zijn nog voorlopig. Er wordt bijvoorbeeld niet vermeld dat in 2024 bijna 2.000 vrouwen stierven aan baarmoederhalskanker, een ziekte die te voorkomen en te voorkomen is met het humaan papillomavirusvaccin; maar dat de vaccinatiegraad lager is dan 60 procent, terwijl die volgens de aanbeveling van de Wereldgezondheidsorganisatie minstens 90 procent zou moeten zijn. En nog minder wordt er vermeld dat het Ministerie van Volksgezondheid of het Nationaal Instituut voor Volksgezondheid geen bijgewerkte vaccinatiegegevens hebben voor mazelen, rodehond, kinkhoest en hepatitis B, zeer belangrijke indicatoren voor de volksgezondheidssituatie in het land. In het geval van kinkhoest bijvoorbeeld zijn de gevallen in het land het afgelopen jaar aanzienlijk toegenomen.

Kan deze vertraging in de gegevens aan deze regering worden toegeschreven?

Die gegevens waren actueel. Ze waren opgenomen in het vaccinatieplan van het land, een heel oud programma dat over permanente registraties beschikt en die nog steeds bijgewerkt moeten worden, omdat ze wereldwijd als belangrijke indicatoren gelden op het gebied van vaccinatie.

Ik zou graag willen dat u ons met uw duidelijkheid helpt, Dr. Augusto, om de risico's op te sommen die gepaard gaan met de hervorming van de gezondheidszorg die de overheid bij decreet is gaan invoeren.

Niet alleen de groep voormalige ministers van Volksgezondheid, maar ook diverse belanghebbenden en actoren in de gezondheidszorg zien doorgaans 10 of 11 punten van zorg. Ten eerste lost dit decreet, 0885, de huidige crisis in de gezondheidszorg niet op; het voldoet niet aan de eisen van het Constitutionele Hof met betrekking tot adequate financiering van de gezondheidszorg; het houdt ook geen rekening met de oproepen van de Rekenkamer; en het valideert niet de wijzigingen die nodig zijn in de berekening en methodologie van de Per Capita Payment Unit om tot een adequatere financiering te komen.

De toegang tot gezondheidszorg wordt dus steeds ingewikkelder, net als de beschikbaarheid van medicijnen?

Klopt. Er zitten verschillende aspecten aan. Zo verandert het bijvoorbeeld het model van het zorgstelsel zonder adequate juridische ondersteuning. De enige manier om dit te doen is met juridische ondersteuning. Maar ze omzeilen het Congres en overtreden verschillende wettelijke bepalingen, zoals Wet 100, Wet 1122, Wet 1438 en de Statutory Law zelf: we zullen zien wat de Raad van State ervan vindt.

Het elimineert de EPS niet expliciet...

Maar het verwatert hun functies als integrale risicobeheerders en als enige verantwoordelijke voor verzekeringen, zoals het geval is met het huidige model, en draagt deze sleutelfuncties over aan territoriale entiteiten, gezondheidssecretarissen, integrale territoriale gezondheidsnetwerken en de CAP's. Met andere woorden, het ondermijnt het verzekeringsmodel, dat dertig jaar lang universele dekking, financiële bescherming en alomvattende zorg bood.

De abrupte overgang, waarbij het besluit weliswaar in werking treedt maar er geen duidelijkheid is over de precieze spelregels en een eenduidige implementatie, zal voor veel verwarring zorgen en patiënten zullen er last van hebben.

Ontmantel het systeem. Het had verbeterd kunnen worden, maar het werkte...

Absoluut. En het idee van één persoon die verantwoordelijk is voor de patiënt gaat verloren. Zo zijn er meerdere actoren die functies delen die voorheen in handen waren van de EPS'en; er zijn de territoriale entiteiten, de netwerken, de commissies die ze creëren, de aanbieders. De EPS'en blijven achter met ondersteunende functies en gemeenschapsteams. Gebruikers, burgers en patiënten zullen te maken krijgen met een groter gebrek aan coördinatie en meer toegangsbarrières. Patiënten zullen niet meer weten tot wie ze zich kunnen wenden of wie verantwoordelijk is voor hun zorg. Omdat burgers aangesloten moeten blijven bij de EPS en als burgers geregistreerd moeten staan in een verplicht zorgverzekeringsprogramma (Caps). Maar wie is verantwoordelijk voor de medische geschiedenis van de patiënt? De zorgverzekeringsprogramma's? De EPS'en? Het Ministerie van Volksgezondheid? Adres? De patiënt is verspreid over verschillende verantwoordelijke partijen.

Het lijkt een geïmproviseerde overgang...

Ja, want er zijn momenteel geen regels of middelen. Het besluit treedt onmiddellijk in werking, maar de effectieve implementatie ervan is afhankelijk van meerdere toekomstige regelgevingen. Dit creëert uiteraard institutionele onzekerheid en contractuele en financiële aanpassingen die de activiteiten van aanbieders en netwerken kunnen verlammen of aanzienlijk kunnen wijzigen terwijl de regelgeving nog in ontwikkeling is.

Als een burger vandaag, na de gezondheidsverordening, ziek wordt, wat moet hij dan als eerste doen? Naar een dokter gaan?

Niet direct, aangezien de EPS'en gewoon blijven functioneren. Dit besluit mist andere besluiten. De abrupte overgang, wanneer het besluit van kracht wordt, maar zonder duidelijke spelregels en een duidelijke implementatie, zal dus voor veel verwarring zorgen en patiënten zullen er last van hebben, omdat ze bovendien geen duidelijke en operationele route in dit besluit hebben. Hoe zal deze verwijzing verlopen? Zal de continuïteit van de zorg gewaarborgd zijn? Deze onzekerheid brengt uiteraard de tijdige patiëntenzorg in gevaar.

Met andere woorden, ze hebben ons zorgstelsel per decreet ontmanteld, maar we weten nog steeds niet hoe het nieuwe systeem zal werken...

Precies. Ze stellen andere besluiten voor en sturen conceptwijzigingen rond die we analyseren, maar hoewel ze die ter consultatie sturen, gaan ze niet in op opmerkingen of suggesties. Uiteindelijk gebeurt er wat er met het eerste besluit gebeurt, en dat hebben ze goedgekeurd zoals het was. Ondanks dat verschillende organisaties, waaronder wij, opmerkingen hadden, werd er met niets rekening gehouden.

En hoe zal dat territoriaal gezien zijn?

De organisatie van netwerken en de leiding van het model zullen in de eerste plaats de verantwoordelijkheid zijn van de territoriale gezondheidssecretarissen. Dit versterkt hun capaciteiten echter niet, noch op financieel, noch op technisch vlak.

Precies. Een andere zorg is het toegenomen risico op territoriale ongelijkheid, omdat de technische en financiële mogelijkheden van veel gebieden hen niet toelaten te doen wat ze zouden moeten doen.

Ik herhaal: preventie is belangrijk, maar dan wel om de kwaliteit van leven te verbeteren, niet om de kosten van het zorgstelsel te verlagen.

Zoals ze zeggen, ze gaan burgemeesters en gouverneurs een enorme som geld geven, die traditioneel, vooral in kleine gemeenten, zeer slecht met de overheidsfinanciën omgaan. En ze gaan hun verantwoordelijkheden geven waarvan ze niet weten of ze die aankunnen, omdat ze niet weten wat er aan de hand is...

Dit punt is erg belangrijk omdat het ons terugbrengt naar de manier waarop staatsmiddelen werden verdeeld vóór Wet 100 in 1993, toen openbare ziekenhuizen en gezondheidscentra middelen toegewezen kregen op basis van historische budgetten. Als de directeur van een ziekenhuis, kliniek of gezondheidscentrum een budgetoverschot had, zou hij het budget voor het volgende jaar verlagen omdat hij zogenaamd minder nodig had. En wat betreft dit hele probleem met voorspellende modellen, gaan ze middelen die bedoeld zijn voor de zorg voor chronische ziekten en andere aandoeningen, omleiden naar preventieve zorg, wat inefficiënt zal zijn, gezien de manier waarop ze het presenteren.

Een andere kloof zou kunnen ontstaan tussen degenen die zich een particuliere verzekering of prepaid-medicatie kunnen veroorloven en degenen die dat niet kunnen, die gedoemd zijn om vast te zitten aan een zorgverzekeraar die geen verantwoordelijkheid meer voor de patiënt neemt. Niemand is tegen het stimuleren van preventieve geneeskunde, maar het zou moeten samengaan met efficiënte zorg voor de behandeling van aanhoudende ziekten...

Een van de grote successen van Wet 100 door de jaren heen was een transformatie op dat vlak. Vóór 1993 werd 57 peso per 100 peso uitgegeven om 17 procent van de bevolking te dekken. Dertig peso van elke 100 peso dekte 23 procent van de bevolking met sociale zekerheid, voornamelijk mensen die bijdragen betaalden, maar niet hun hele gezin. En de resterende 100 peso, oftewel 13 peso, bleef over, zodat het publieke systeem, het publieke subsysteem, 60 procent van de bevolking kon dekken. Dat werd met Wet 100 getransformeerd, wat leidde tot een scenario waarin 76 procent van de financiering directe overheidsuitgaven of sociale zekerheid betreft: dat dekt 99 procent van de bevolking die is aangesloten bij het algemene systeem. En de particuliere uitgaven werden teruggebracht van 57 pesos naar 24. De eigen bijdragen daalden van 43 pesos naar 15. Dit is de financiële bescherming die het zorgstelsel in de afgelopen 30 jaar heeft bereikt. Ze brengen dat in gevaar. En we beginnen al een toename te zien in de aankoop van particuliere diensten en een aanzienlijke toename van de eigen bijdragen onder de bevolking. Er zijn studies die beginnen aan te tonen hoe particuliere verzekeringen met 18 procent groeien. Preventie en promotie zijn altijd al uitgevoerd; ze moeten zeker verder worden versterkt, maar met duidelijkheid over waar ze voor dienen, namelijk het welzijn van de bevolking. Maar niet om de kosten van een zorgstelsel te verlagen, laat staan nu de bevolking, een zeer belangrijke Colombiaanse sociale verworvenheid, is verouderd tot het huidige niveau. En natuurlijk zijn chronische ziekten sterker naar voren gekomen - kanker, coronaire hartziekten, diabetes, hypertensie, enz. - omdat ze deel uitmaken van het natuurlijke verouderingsproces, en dat zal het zorgstelsel blijven kosten. Ik herhaal: preventie is belangrijk, maar dan wel om de kwaliteit van leven te verbeteren, niet om de kosten van het zorgstelsel te verlagen.

Volgens president Petro is het een leugen dat Colombia een van de beste gezondheidszorgstelsels van het continent heeft, of in ieder geval had,...

Er bestaat geen perfect zorgstelsel ter wereld. Problemen ontstaan doordat de sociale omstandigheden van de bevolking veranderen. Het Colombiaanse systeem (ze willen niet dat we dit zeggen, maar het is een realiteit) staat al lang internationaal bekend om het feit dat het in zo'n korte tijd universele dekking heeft bereikt, evenals om zijn gelijkheid en solidariteit, en om zijn efficiënte beheer van middelen in vergelijking met andere landen. In het Colombiaanse zorgstelsel bieden en leveren we een zorgverzekeringsregeling die gelijkwaardig is aan die van de meeste Europese landen: daar bedragen de gemiddelde jaarlijkse uitgaven per hoofd van de bevolking $ 4.000, en wij halen amper $ 1.000, maar we bieden een zeer vergelijkbaar zorgverzekeringsregeling, die kan concurreren met die van hen. Dus geen enkel zorgstelsel is perfect, maar het Colombiaanse systeem wordt niet alleen in Latijns-Amerikaanse landen erkend. Zelfs Mexicanen hebben me gezegd: hoe is het mogelijk dat jullie willen stoppen met wat wij in Mexico willen doen? Dit is me een paar jaar geleden verteld, en het is de laatste tijd herhaald, gezien alles wat er gebeurt. Dus ja, het is absurd en het is helaas een ideologische kwestie. Laten we eens kijken of we de schade aan het zorgstelsel kunnen beperken.